اراِئه مدلي جهت برآورد احتمال ايجاد حباب قيمتي در بازار سرمايه ؛ شواهد تجربي و تئوريك از بورس اوراق بهادار تهران

Modeling the estimation of the price bubble probability in the capital market :Evidence from Tehran Stock Exchange

بورس اوراق بهادار تهران همواره شاهد نوسانات زيادي بوده است. نوسانات قيمت جزئي از ذات بازار است و يكي از مباحث اصلي در بازار سرمايه، توضيح اين نوسانات با استفاده از الگوهاي بنيادي است. اين در حالي است كه گاهي اين نوسانات از شكل عادي خود خارج شده و جاي خود را به صعودهاي افسار گسيخته (حباب) و سقوط‌هاي ناگهاني (بحران) مي‌دهند و ضربات جبران ناپذيري را به بازار بورس وارد مي‌كنند. از اين‌رو، با توجه به اهميت حباب قيمت، در اين مطالعه ارائه مدلي جهت برآورد احتمال ايجاد حباب قيمتي در بازار سرمايه و در بورس اوراق بهادر تهران هدف اصلي قرار گرفته است. 166 شركت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طي سال‌هاي 1386 تا 1396 نمونه آماري اين مطالعه را تشكيل مي‌دهند. در اين مطالعه، ابتدا با استفاده از نرم افزار spss و آمون تسلسل، چولگي و كشيدگي به بررسي احتمال وجود حباب قيمتي پرداخته شده و سپس در جهت ارائه مدلي براي حباب قيمتي، به بررسي عوامل مؤثر بر حباب قيمتي بر اساس مدل پيشنهادي پرداخته شده است. نتايج بدست‌آمده بيانگر احتمال بروز حباب در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. هم چنين، بر اساس برازش مدل نيز به جز متغيرهاي اندازه و شفافيت اطلاعات كه اثر معني داري را بر حباب قيمتي نشان نداده‌اند، ساير متغيرها يعني تركيب سهامداران، نسبت P/E و سرعت نقدشوندگي داراي اثري معني دار بر حباب قيمتي هستند.

The Tehran Stock Exchange has always seen a lot of fluctuations. Price volatility is a part of the market's nature, and one of the main issues in the capital market is to explain these fluctuations using fundamental patterns. However, sometimes these fluctuations go out of their normal form and place themselves in bumpy bumps and sudden crash (crisis) and bring irreparable blows to the stock market. Therefore, in view of the importance of price bubbles, this study presents a model for estimating the likelihood of price bubble formation in the capital market and the main objective of the Tehran Stock Exchange. The statistical sample of this study is the 166 companies listed in the Tehran Stock Exchange between 2007 and 2017. In this study, using spss software and runs test, Skewness and Kurtosis test. we investigated the probability of price bubbles, and then, in order to provide a model for price bubble, the factors influencing price bubbles based on the proposed model have been investigated. The results indicate the probability of bubble occurrence in companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Also, results shows that shareholders, P / E ratio and liquidity rate have a significant effect on price bubbles. However the size and transparency of the information did not show a significant effect on the price bubble.