گزينش ژنوتيپ‌هاي برتر نسل دوم سياه تاغ (Haloxylon aphyllum (Minkw.) L.) با روش‌هاي آماري چند متغيره

Selection of superior genotypes of Haloxylon aphyllum (Minkw.) L. by multivariate statistical methods

گونه‌هاي جنس تاغ (Haloxylon sp.) از گياهان سازگاري هستند كه در برنامه­ هاي تثبيت شن­ هاي روان نتايج رضايت‌بخشي داشته ­اند. به‌منظور بررسي قابليت ژنتيكي نتاج ژنوتيپ‌هاي برتر سياه تاغ، آزمايشي با 19 ژنوتيپ در سال 1392 در ايستگاه تثبيت شن­ هاي روان حسين‌آباد قم در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. در طول پنج سال صفات مختلف مورفولوژيكي مورد ارزيابي قرار گرفتند. تجزيه واريانس دو طرفه و مركب در مورد كليه صفات نشان داد كه بين ميانگين بسياري از صفات در بين ژنوتيپ‌ها در كليه سال‌ها اختلاف معني­داري وجود داشت. ارتفاع، قطر تنه اصلي و قطر بزرگ تاج در كليه سال‌ها با يكديگر همبستگي مثبت و معني‌داري نشان دادند. ارتفاع در سال پنجم با ارتفاع و قطر تنه اصلي در سال‌هاي قبل همبستگي مثبت و معني‌داري نشان داد. پنج عامل اول حاصل از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي با داشتن مقادير ويژه بالاتر از يك به‌عنوان عامل­ هاي اصلي وارد تجزيه عامل‌ها شدند. عامل­ هاي اول تا پنجم به­ ترتيب «قطر تاج»، «ارتفاع»، «بقا و زنده‌ماني نهال‌ها»، «خسارت آفات و بيماري‌ها» و «آلودگي به سفيدك تاغ» بودند. براساس نتايج مقايسه ميانگين ­ها چهار گروه حاصل از تجزيه خوشه ­اي از نظر تمامي صفات در سطوح احتمالي 1% و يا 5% با يكديگر اختلاف معني‌داري داشتند. ژنوتيپ‌هاي تشكيل دهنده خوشه دو از لحاظ ارتفاع، قطر تنه اصلي و قطر بزرگ تاج در كليه سال‌ها برتر از ساير گروه‌ها بودند. اين گروه شامل ژنوتيپ‌هاي با منشأ اوليه از يزد 4، سمنان 3، 5 و 6 بودند.

Haloxylon species are adaptable plants that have had satisfactorily results in sand fixation programs. To investigate the genetic potential of progeny of the superior Haloxylon aphyllum genotypes, an experiment with 19 genotypes was performed using a randomized complete block design with three replications at Hossein Abad sand dune stabilization station, Qom, Iran in 2013,. During five years, various morphological traits were evaluated. Combined analysis of variance over years for all traits showed that there was a significant difference between many of traits among genotypes in all years. Tree height, main trunk diameter and crown diameter showed a positive and significant correlation with each other in all years. Height in the fifth year showed a positive and significant correlation with the height and diameter of the main trunk in the preceding years. The first five factors resulting from principal component analysis with specific values higher than one were entered into factor analysis as the main factors. The first to fifth factors were identified as "crown diameter", "height", "survival and seedling survival", "pest and disease damage " and "powdery mildew infection", respectively. Based on the mean comparison of the four groups obtained from cluster analysis, the groups showed significant differences in all the traits at p < 0.01 or p£0.05. The genotypes in cluster2 were superior to other groups in terms of height, main trunk diameter and crown diameter in all years. This group included genotypes of primary origins of Yazd 4 and Semnan 3, 5 and 6.