اثر تيمارهاي چينه‌سرمايي و اسيد جيبرليك بر جوانه‌زني بذر گلابي ‌وحشي (Pyrus glabra Boiss.) با دو مبدأ متفاوت

Effect of cold stratification and gibberellic acid on seed germination of wild pear (Pyrus glabra L.) from two different provenances

خواب بذر يكي از فرايندهاي پيچيده در پاسخ به شرايط نامساعد محيطي است كه وجود آن در بذر گلابي ‌وحشي گزارش شده است. اين تحقيق با هدف بررسي تيمارهاي چينه‌سرمايي و اسيد جيبرليك بر جوانه‌زني بذر گلابي‌وحشي با دو مبدأ ارتفاعي ميان‌بند و بالابند (به‌ترتيب 2150 و 2450 متر از سطح دريا) واقع در جنگل‌هاي جنوب‌شرق ياسوج انجام شد. بدين‌منظور بذرهاي گلابي‌وحشي از دو مبدأ مورد نظر جمع‌آوري و پس از انجام تيمارهاي اسيد جيبرليك (صفر و 1500 ميلي‌گرم در ليتر) براي مدت 48 ساعت و متعاقب آن تيمار چينه‌سرمايي (در زمانهاي صفر، 30، 60 و 90 روز) در دماي 4 درجه سانتي‌گراد، بصورت آزمايش فاكتوريل با دو فاكتور منشأ بذر در دو سطح طبقات ارتفاعي و تيمارهاي خواب‌شكني در 8 سطح در قالب طرح كاملا تصادفي در چهار تكرار در آزمايشگاه بذر دانشگاه ياسوج تحت آزمون جوانه‌زني قرار گرفتند. بيشترين درصد جوانه‌زني (100 درصد)، سرعت جوانه‌زني (75/49 بذر در روز) و شاخص بنيه بذر (9/17) در بذرهاي جمع‌آوري شده از بالابند و تيمار شده با چينه‌سرمايي (به‌مدت 90 روز)+ اسيد جيبرليك 1500 پي‌پي‌ام مشاهده شد. نتايج تحقيق نشان داد كه درصد جوانه‌زني بذرهاي ميان‌بند با تيمار اسيد جيبرليك+چينه‌سرمايي به‌مدت 90 روز (با 88 درصد) از درصد جوانه‌زني بذرهاي بالابند با تيمار اسيد جيبرليك + چينه‌سرمايي به‌مدت 60 روز (93 درصد) كمتر بود و بذرهاي منطقه بالابند در مدت كوتاه‌تري به حداكثر درصد جوانه‌زني رسيدند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه خواب بذر گلابي وحشي از نوع فيزيولوژيكي است. ضمن اينكه براي توليد نهال در نهالستان و نيز براي بذركاري به‌منظور احياء و غني‌سازي توده‌هاي جنگلي تخريب شده در زاگرس، استفاده از بذرهاي ارتفاعات بالابند پيشنهاد مي‌شود.

Seed dormancy is one of the most complex processes in response to adverse environmental conditions that has been reported in wild pear seeds. This research was conducted to investigate stratification and gibberellic acid treatments on wild pear seed germination from two intermediate and high altitude origins (2150 and 2450 m above sea level, respectively) located in the southeastern forests of Yasuj, Iran. For this purpose, seeds of wild pear were collected from two different provenances and then treated with gibberellic acid (0 and 1500 mg/l) for 48 hours followed by stratification treatment (at zero, 30, 60 and 90 days) at 4°C. The germination test was performed through a factorial experiment with two factors of seed origin at two levels and dormancy treatments at eight levels in completely randomized design with four replications in the seed laboratory of Yasouj University. The highest germination percentage (100%), germination rate (49.75 seed/day) and seed vigor index (17.9) were observed in seeds collected from high altitude and treated with cold-stratification (90 days) + gibberellic acid (1500 ppm). The results showed that the germination percentage of intermediate seeds with gibberellic acid + cold stratification treatment for 90 days (88%) was lower than the germination percentage of high altitude seeds treated with gibberellic acid + stratification for 60 days (93%) and the high altitude seeds were reached the maximum germination percentage in shorter period of time. According to the obtained results, seed dormancy of wild pear is of physiological type. In addition, for the production of seedlings in the nursery, as well as for sowing to reforestation and enrich the degraded stands in Zagros forests; the use of high altitude seeds is suggested.