تدوين مدل كيفيت حسابرسي مالياتي در نظام ماليات بر ارزش افزوده ايران

Developing the model of tax audit quality in Iran's value-added tax system

هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدلي جامع براي كيفيت حسابرسي مالياتي ارزش افزوده، با توجه به ويژگي‌هاي محيطي و شرايط حاكم بر كشور مي‌باشد. در اين رابطه با توجه به رويكرد اكتشافي تحقيق و بهره‌گيري از رهيافت كيفي، از روش نظريه‌پردازي زمينه‌بنيان استفاده شده است. به اين منظور، در نيمه اول سال 1398 با اخذ نظرات 26 نفر از خبرگان با تخصص حسابرسي مالياتي ارزش افزوده كه در اين حوزه داراي تجربه اجرايي هستند از طريق مصاحبه‌هاي عميق، به بررسي عوامل تأثيرگذار بر كيفيت حسابرسي مالياتي ارزشافزوده پرداخته شد و در انتها "مدل يكپارچه كيفيت حسابرسي مالياتي ارزش افزوده در ايران"، شامل شرايط علّي، عوامل مداخله‌گر و بستر و همچنين راهبردهاي دستيابي به كيفيت حسابرسي مالياتي ارزش افزوده و پيامدهاي آنها ارائه گرديده است. در اين تحقيق، كيفيت حسابرسي مالياتي ارزش افزوده با استفاده از رويكرد سيستمي و با نگرش به تمام اجزاي سيستم حاكم در نظام ماليات بر ارزش افزوده ايران بررسي شده است. داده‌هاي پژوهش به كمك روش‌هاي كُدگذاري مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و مقوله‌هاي اصلي و خردمقوله‌ها(مفاهيم) استخراج گرديد. به كمك رويكرد سيستمي كه دربرگيرندۀ دو بخش كلان شامل ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسي مالياتي ارزش افزوده و بخش دريافت‌كنندگان خدمات حسابرسي مالياتي ارزش افزوده، مدل كيفيت حسابرسي مالياتي ارزش افزوده در ايران طراحي گرديد. با توجه به فقدان پژوهش جامع در ايران در اين خصوص، مدل چندوجهي طراحي‌شده حاصل ديدگاه خبرگان مختلف در سطوح ذكر شده بوده و ديدگاه جامع و وسيعي از كيفيت حسابرسي مالياتي در نظام ماليات بر ارزش افزوده در ايران ارائه مي‌نمايد.

The aim of the current research is to propose a comprehensive model for value added tax (VAT) audit quality given the environmental characteristics and the conditions governing the country. Accordingly, considering the exploratory approach of the research and using qualitative approach, grounded theory method was used. To this purpose,in the first half of 1398 by asking about the opinions of 26 cases of experts with VAT audit expertise, who had executive experience in this area, through deep interviews, factors affecting VAT audit quality were investigated. Finally, the "integrated model of VAT audit quality in Ir@n", including causal conditions, interfering factors and the ground, as well as the strategies to achieve VAT audit quality and its consequences was presented. In this research VAT audit quality was investigated using system approach. This perspective has considered the quality of all components of the ruling system in Iran's VAT system. Research data were analyzed, and the main categories and sub-categories(concepts) were extracted. Using system approach that embraces two macro parts, including VAT audit service providers at three micro-levels (work level, tax dispute resolution level, and organizational level) and (VAT taxpayers), the model of VAT audit quality in Iran was designed and the categories emerged in its framework were proposed. Given the lack of comprehensive research in Iran in this regard, the designed multidimensional model is the result of various experts' opinions at the above mentioned levels that presents a comprehensive broad perspective toward tax audit quality in VAT system in Iran.