پديد آورندگان :
عبدي دهكردي، مهري دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي - گروه مهندسي آبياري و آباداني، , بزرگ حداد، اميد دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي - گروه مهندسي آبياري و آباداني، , صلوي تبار، عبدالرحيم شركت مهندسي مشاور مهاب قدس
كليدواژه :
رويكرد پويايي سامانه , انتقال بين حوضه‌اي آب , توسعه كشاورزي , شاخص‌هاي كارايي , حوضه آبريز كارون بزرگ
چكيده فارسي :
در اين مطالعه تاثير بهره برداري از طرح هاي انتقال بين حوضه اي آب و طرح هاي توسعه كشاورزي در دست مطالعه يا اجرا در رفتار سامانه حوضه آبريز كارون بزرگ بررسي شده است. براي اين منظور سامانه حوضه آبريز كارون بزرگ مشتمل بر شش سد در حال بهره برداري، پنج طرح انتقال بين حوضه اي آب موجود، 12 مصرف كننده شرب و صنعت، هفت مصرف كننده پرورش ماهي و 34 مصرف كننده كشاورزي با استفاده از يك مدل مبتني بر رويكرد پويايي سامانه (SDM) شبيه سازي گرديد. همچنين در اين مدل وسيع و پيچيده علاوه بر كميت آب، كيفيت آن نيز مدل سازي شده است. در ادامه رفتار سامانه در شرايط بهره برداري از 7 طرح انتقال بين حوضه اي آب در دست مطالعه يا اجرا و نه طرح توسعه كشاورزي در دست مطالعه يا اجرا مورد بررسي قرار گرفت. در هر دو حالت توانايي سامانه حوضه آبريز كارون بزرگ در توليد انرژي برق آبي و نيز تامين نيازهاي مصرف كنندگان پايين دست بر اساس شاخص هاي كارايي اطمينان پذيري، بازگشت پذيري و آسيب پذيري ارزيابي شد. نتايج نشان دهنده آن است كه در صورت بهره برداري از تمامي طرح هاي انتقال بين حوضه اي آب در دست مطالعه يا اجرا، انرژي مطمين توليدشده در سامانه به ميزان 28% نسبت به شرايط موجود كاهش خواهد يافت. اين ميزان به دليل نقش حوضه آبريز كارون بزرگ در توليد انرژي برق آبي كل كشور به ويژه در طول ساعت هاي اوج مصرف از اهميت بسيار برخوردار است. همچنين نتايج بيان كننده آن است كه در دو حالت شرايط موجود و بهره برداري كامل از طرح هاي انتقال بين حوضه اي آب و طرح هاي توسعه كشاورزي در دست مطالعه يا اجرا، اطمينان پذيري، بازگشت پذيري و آسيب پذيري سامانه در محل رودخانه كارون جنوب به ترتيب مقادير 70/9، 60/67 و 36/33 (شرايط موجود) و 51/3، 49/4و 72/66 را به خود اختصاص خواهد داد. ترسيم نمودارهاي پهنه بندي كميت و كيفيت جريان هاي برداشتي در محل هر يك از مصرف كنندگان، موكد اين نكته است كه اگرچه در محدوده رودخانه هاي كارون شمال و دز تاثير پذيري مصرف كنندگان از بهره برداري از طرح هاي انتقال بين حوضه اي آب و طرح هاي توسعه كشاورزي در دست مطالعه يا اجرا به مراتب كم تر از حوضه رودخانه كارون جنوب است اما در صورت ادامه روند بهره برداري از سامانه در شكل كنوني آن و بدون توجه به مفهوم مديريت يكپارچه منابع و مصارف علاوه بر كاهش قابل توجه توليد انرژي برق آبي، سامانه حوضه آبريز كارون بزرگ هم ازنظر كمي و هم ازنظر كيفي توانايي تامين نيازهاي مصرف كنندگان واقع در حوضه رودخانه كارون جنوب و به ويژه بخش هاي انتهايي آن را نخواهد داشت.
چكيده لاتين :
In this study, the impact of operation of the study/construction inter-basin water transfer and agricultural development projects in Big Karun Basin has been investigated. In this regard, the Big Karun Basin including six under operating dams, five under operating inter-basin water transfer projects, 12 drinking and industrial consumers, seven fish farmers, 34 agricultural consumers has been simulated using a dynamic system approach. In addition to quantitative investigation, water quality has been also modeled. Then the behavior of the system was investigated under operation condition of seven under study/construction inter-basin water transfer and nine agricultural development projects. In both conditions, the capability of Big Karun Basin in terms of power generation and water supply for downstream demand was assessed in a different sector based on reliability, resiliency, and vulnerability performance indices. The results indicate 28% reduction in firm hydropower energy generated by the Big Karun Basin system in the condition of operating under study/construction inter-basin water transfer project compared to the present condition. This is very important due to the key role of the Big Karun Basin in hydropower generation throughout the country, especially during the peak consumption hours. Also, the results indicate that the amount of reliability, resiliency, and vulnerability in south Karun will be 70.9, 60.67, and 36.33 for present condition and 51.3, 49.4, and 72.66 for operating under study/construction inter-basin water transfer and agricultural development projects. Quantitative and qualitative zoning figures at each consumer site show although the impact of operating under study/construction inter-basin water transfer and agricultural development projects in northern Karun and Dez rivers is less than the one in southern Karun River basin, however, ignoring integrated water management and continuing system operation process based on the present condition results not only reduction in hydropower generation, but also the inability of Big Karun Basin in terms of quantitative and qualitative supplying of consumers demands in southern Karun Basin and especially in the end parts.
