قدرت، دانش و زايش معنا بنيادي براي توضيح شيوه پديداري دولت

Power, Knowledge and the Birth of Sense a Foundation for the Explanation of How State Appears

در اين نوشته تلاش شده است تا محور نخست انديشه فوكو يعني دانش بر اساس دو عرصه تشكيل دهنده آن يعني كردارهاي گفتاري و كردارهاي غيرگفتاري، رابطه آنها با يكديگر، نحوه مفصل‌بندي‌شان و در نهايت چگونگي زايش معنا بررسي گردد. بنابراين پرسش اصليِ اين نوشته اين است كه بر اساسِ تحليل‌هاي ديرينه تبارشناسانه معنا چگونه به وجود مي‌آيد؟ اين پژوهش تلاش كرده است تا نشان دهد كه مفصل‌بنديِ دو عرصه ذاتاً نامتجانس كردارها چگونه دانش را شكل داده و آن را ضرورتاً پارادوكسيكال مي‌كنند و شكافي را در دانش مي‌‍سازند كه هرگز پرشدني نيست. بر اين اساس، معنا كه وجه ظهور جديد يا نحوه جديد پديدارشدنِ بدن‌هاست محصول همين فرآيند مفصل‌بندي است. روش اين پژوهش كتابخانه‌اي و تحليلي و توصيفي است. اين مقاله نشان مي‌دهد كه اين مفصل‌بندي منوط به هيچ اشتراك يا مطابقتي ميان اين دو عرصه نيست جز آنچه فوكو «انطباق استراتژيك» مي‌نامد. از زاويه جامعه ايران، همين روش‌شناسي فوكو در بررسي تحولات معنا شايد به «ما» ايرانيان كه همچنان درگير مسأله سنت و مدرنيته و رابطه با آنها هستيم در تحليل وضعيت‌مان كمك كند و نشان دهد كه بر اساس چه منطقي اجزايي از گفتمان‌مندي‌هاي سنت حفظ شده و همچنان بر روي بدن‌ها چفت وبست مي‌شوند و اجزايي ديگر فراموش شده، ناديده گرفته شده و يا حتي كتمان مي‌گردند. از سوي ديگر اين مقاله مي‌تواند بنيادي باشد براي توضيح نحوه پديدارشدنِ دولت در تحليل‌هاي فوكويي، پديدارشدن دولت به منزله شبان، به منزله كشتي‌بان، به منزله دادگاه يا هر چيز ديگر.

In the present research, we tried to study the first axis of Michel Foucault’s thought that is knowledge on the basis of the two areas of discursive and non-discursive practices as the components of knowledge, their relation, the manner of their articulation and at last the birth of sense. This research tries to show that how the articulation of the two essentially heterogeneous areas forms knowledge and makes it paradoxical and creates a gap that cannot be filled. On this basis, sense as the way of appearing of bodies is the result of this articulation. This articulation does not require any commonality or conformity between the two areas but what Foucault calls “strategic coincidence”. Therefore knowledge is formed and sense is born only in the case that the two areas realize a particular power relation or a power relation is realized in them. But in this regards we shouldn’t ignore the role of state. State as the final form of power relations as what Foucault calls stratification has huge influences on the forming of knowledge and the birth of sense. From the angle of Iran’s society Foucault’s methodology can help us Iranians as those who are still involved with the problem of tradition and modernity analyze our situation and show that on the basis of which logic some parts of tradition’s discursivities are still kept and articulated of the bodies and some other parts are ignored, paid no attention or denied.