كليدواژه :
ابن سينا , الشفاء , فنّ سماع طبيعي , نسخه‌شناسي , روش تصحيح متن
چكيده فارسي :
بيش از صد سال از انتشار جمله‌هاي طبيعيات و الهيات الشفاء، دانشنامه مشهور فلسفي ابن سينا، در مطبعه دارالفنون در تهران مي‌گذرد. اين اثر دو جلدي كه به ويراست «چاپ سنگي طهران» نامبردار است، سنگ‌بنايي مهم در عرصه ابن سينا‌پژوهي در منابع عربي بايد قلمداد گردد. اين اثر موجبات التفات به كتاب الشفاء را در سطح ملي و بين‌المللي فزوني بخشيد. در ايران قريب به نيم قرن پس از نشر آن، سه فن نخست طبيعيّات الشفاء به همّت محمد علي فروغي (1321-1294) به فارسي ترجمه شد. انتشار همين ترجمه بود كه ميرزا مهدي مدرس آشتياني (1332-1268) را بر آن داشت تا مناقشات خود را به تفصيل ناظر به ترجمه كتاب از منظر متن‌شناسي و فلسفي بيان كند. بيرون از ايران، فن سماع طبيعي الشفاء به ترتيب در چهار كشور مصر، لبنان، تركيه و آمريكا نشر يافت و قلمرو پژوهش در باب طبيعت‌شناسي ابن سينا در سطح جهاني گسترده‌تر شد. در اين ميان، چاپ قاهره (كه در اوايل دهه 1950 ميلادي انتشارش آغاز شد) در كنار چاپ سنگي طهران تأثيري شگرف بر پژوهشگران سنّت ابن سينا‌پژوهي مبتني بر منابع عربي پديد آورد كه تا آن روزگار عمدتاً نه از سنّت ابن سينا‌پژوهي لاتيني كه قدمتي نهصد ساله داشت آگاهي داشتند و نه بدان ابراز تمايل نشان مي‌دادند. بر پايه تصحيح‌هاي امروزي متن عربي و مطالعات و ترجمه‌هاي مبتني بر آن متن، مي‌توان گفت كه ابن سينا حقيقتاً پس از تأثير شگرفي كه بر اروپا در سده‌هاي ميانه و رنسانس داشته است، ديگر بار، جهاني شد.
چكيده لاتين :
It is already more than a hundred years ago that the Natural Philosophy and Metaphysics parts of Avicenna’s famous philosophical encyclopaedia al-Shifāʾ (The Cure) were published by the printing house of the Dār al-Funūn (‘Polytechnic’) academy at Tehran. This printing, which is usually referred to as the ‘Tehran lithographic edition’, is a milestone in Avicenna studies based on Arabic sources. It increased the level of attention for The Cure at a national and international level. About half a century after publication of the above edition, the first three volumes of the Natural Philosophy (al-Ṭabīʿiyyāt) part of The Cure were translated into Persian by Muḥammad ʿAlī Furūghī (b. 1294/1877, d. 1321/1942). It was this translation which incited the famous Iranian scholar Mīrzā Mahdī Mudarris Ashtiyānī (b. 1306/1888-89, d. 1372/ 1952-53) to write a critical study of it, both textually and philosophically. Outside Iran, the Physics of the Natural Philosophy part of The Cure was published four times: in Egypt, Lebanon, Turkey, and the United States. It is especially the Cairo printing (begun in the nineteen-fifties and the first of the editions just mentioned) which had a huge impact, especially among Arabists, who until then mostly had no knowledge of or interest in the Latin Avicenna tradition, which goes back some nine-hundred years. With the modern printings of the Arabic text and the studies and translations that are based on it, one could say that Avicenna truly ‘went global’ for a second time, after his huge imprint on Western
