مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نهشته لاتريتي سپارده: ويژگي‌هاي بافتي، كاني‌شناسي و زمين‌شيمي عناصر نادر خاكي

پديد آورندگان :

كيا اشكوريان, مريم داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺰ -داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎدي , كلاگري، علي اصغر داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺒﺮﯾﺰ -داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ - ﮔﺮوه زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﯽ اﻗﺘﺼﺎدي , عابديني، علي داﻧﺸﮕﺎه اروﻣﯿﻪ - داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم - زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﯽ , شمعانيان, غلامحسين داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻠﺴﺘﺎن - داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﭘﺎﯾﻪ - ﮔﺮوه زﻣﯿﻦﺷﻨﺎﺳﯽ

چكيده فارسي :

ﺸﺘﻪ ﻻﺗﺮﯾﺘﯽ ﺳﭙﺎرده در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺷﮑﻮرات در اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران و در ﻣﺮز ﺑﯿﻦ ﺳﺎزﻧﺪﻫﺎي اﻟﯿﮑﺎ و ﺷﻤﺸﮏ ﻣﺤﺼﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺎﺧﺘﯽ و ﺑﺎﻓﺘﯽ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮﺟﺎزا و ﻧﺎﺑﺮﺟﺎزا ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻧﻬﺸﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﮐﺎﻧﯽﺷﻨﺎﺳﯽ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﯽﻫﺎي ﺳﯿﺪرﯾﺖ، ﺷﺎﻣﻮزﯾﺖ، ﮐﺎﺋﻮﻟﯿﻨﯿﺖ، ﺑﻮﻫﻤﯿﺖ، دﯾﺎﺳﭙﻮر، ﻫﻤﺎﺗﯿﺖ، ﮔﻮﺗﯿﺖ، ﮐﻠﯿﻨﻮﮐﻠﺮ و آﻧﺎﺗﺎز ﻓﺎزﻫﺎي ﮐﺎﻧﯿﺎﯾﯽ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﮐﺎﻧﺴﻨﮓﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺎزﻫﺎي ﻓﺮﻋﯽ روﺗﯿﻞ، ﻣﻮﺳﮑﻮﯾﺖ و ﻟﭙﯿﺪوﮐﺮوﺳﯿﺖ ﻫﻤﺮاه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﮐﻨﻨﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ آبﻫﺎي زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺎزي- اﺣﯿﺎﯾﯽ و آبﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﺳﯿﺪي- اﮐﺴﯿﺪان ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﺸﮑﯿﻞ اﯾﻦ ﻧﻬﺸﺘﻪ اﯾﻔﺎ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر زﻣﯿﻦﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺴﻨﮓﻫﺎي ﻻﺗﺮﯾﺘﯽ ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﻻﺗﺮﯾﺘﯽﺷﺪن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﺎﻟﯿﺰﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﻣﻘﺎدﯾﺮ REEﻫﺎ در ﮐﺎﻧﺴﻨﮓﻫﺎ در ﺑﺎزهاي از 58/91- 846/72 ppm ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ. ﻣﻘﺎدﯾﺮ Eu/Eu* ،La/Y، و *Ce/Ce در ﮐﺎﻧﺴﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ داراي ﺑﺎزه 0/34- 0/76 ،3/76- 1/24 و 0/92- 2/41 ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي زﻣﯿﻦﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﯿﺰﯾﮑﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺸﮑﯿﻞ )pH و Eh(، ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺮﺑﻨﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺳﺪ زﻣﯿﻦﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ، ﮐﻤﭙﻠﮑﺲﺷﺪن ﺑﺎ ﻟﯿﮕﻨﺪﻫﺎي ﮐﺮﺑﻨﺎﺗﯽ، اﺧﺘﻼف در ﻣﯿﺰان ﭘﺎﯾﺪاري ﮐﺎﻧﯽﻫﺎي ﺣﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﮐﯽ و ﺗﺜﺒﯿﺖ در ﻓﺎزﻫﺎي ﻧﺌﻮﻣﻮرف ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ﺗﻮزﯾﻊ و ﺗﺤﺮك ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﮐﯽ در ﻃﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ و ﺗﮑﺎﻣﻞ افق لاتريتي در سپارده ايفا نموده اند. علاوه بر اين، ناهنجاري هاي Eu به همراه نسبت هاي TiO2/Al2O3 و Sm/Nd مبين سنگ هاي آندزيتي و بازالتي ترياس فوقاني به عنوان منشاء احتمالي براي نهشته سپارده مي باشند.