تأثير عامل تندي شيب در دقت برآورد هدررفت خاك با نسخه‌هاي مدل USLE در كشت‌زارهاي ديم منطقه نيمه‌خشك زنجان

تندي شيب يكي از مهم ترين عوامل در فرسايش خاك است كه در مدل هاي فرسايش خاك مانند معادله جهاني فرسايش خاك (USLE) و نسخه هاي آن، به عنوان عامل تندي شيب (S) بيان شده است. اطلاعات كافي در مورد دقت مدل هاي فرسايش خاك در برآورد عامل تندي شيب در كشت‌زارهاي ديم منطقه نيمه خشك وجود ندارد. بنابراين در اين پژوهش، شش كشت‌زار ديم با شيب متفاوت (8، 11، 15، 18، 20 و 24 درصد) در منطقه نيمه خشك زنجان انتخاب و هدررفت خاك در كرت هايي به ابعاد 1.5 متر ×2.5 متر تحت باران هاي طبيعي طي دوره يك سال آبي از مهر 1394 تا پايان شهريور 1395 اندازه گيري شد. بر اساس نتايج حاصله، از 82 رخداد بارندگي طي دوره پژوهش فقط 8 رخداد منجر به هدررفت خاك در كرت ها شدند. عامل تندي شيب بر مبناي نسبت هدررفت خاك از زمين مورد نظر به هدررفت خاك از زميني با شيب 9 درصد اندازه گيري شد و با استفاده از مدل هاي USLE، RUSLE، USLEMM و AUSLE  برآورد شد. رابطه اي قوي بين هدررفت خاك و درصد شيب كشت‌زار مشخص شد (0.92=2^R). با افزايش درصد شيب، هدررفت خاك به شدت افزايش يافت و مقدار عامل تندي شيب (S) برآورد شده با استفاده از مدل هاي USLE و USLEMM به ترتيب 4 و 15 درصد بيش تر بود در حالي كه مدل هايAUSLE  و RUSLE به ترتيب 13 و 10 درصد كم تر از مقدار مشاهده اي نشان دادند. اين مطالعه بيانگر اين است كه USLE در مقايسه با نسخه هاي اصلاحي آن مدلي مناسب تر براي برآورد عامل تندي شيب در كشت‌زارهاي ديم منطقه نيمه خشك است.