بررسي تغييرپذيري ساعتي رابطه بين پارامترهاي كاربري اراضي و آلاينده CO، با استفاده از مدل رگرسيون كاربري اراضي (LUR) در شهر تهران

مدل‌سازي ارتباط بين كاربري با آلودگي هوا كاربردهاي فراواني در مطالعات شهري دارد اما نقش كاربري و پارامترهاي گوناگون آن در تغيير غلظت آلودگي هوا، در ساعات متفاوت، مي‌تواند در پيش‌بيني دقيق‌تر مكاني‌ـ زماني آلودگي به‌كار رود. در اين پژوهش، با مدل‌سازي رگرسيون كاربري اراضي (LUR) ساعتي به‌منظور پيش‌بيني مكاني‌‌ـ زماني آلاينده مونوكسيد كربن (CO)، پارامترهاي مؤثر در تغييرات زماني و مكاني اين آلاينده، در طول شبانه‌روز، بررسي شده است. داده­هاي ساعتي ثبت‌شده در 21 ايستگاه سنجش آلودگي هوا در شهر تهران، طي فصل تابستان، جمع­آوري شده و پارامترهاي پيش‌‌بيني‌كننده — شامل تراكم و فاصله از متغيرهاي متفاوت، مانند شبكه راه­ها، پوشش گياهي، ارتفاع و كاربري‌هاي اراضي گوناگون در سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) — شكل گرفته است. يك مدل كلي و هشت مدل ساعتي در ساعت‌هاي 3 بامداد، 6 صبح، 9 صبح، 12 ظهر، 3 بعدازظهر، 6 عصر، 9 شب و 12 شب ايجاد شده است. ضريب تعيين ( ) مدل كلي ايجادشده برابر با 0.7899 است كه عملكرد مطلوب و كارآيي اين مدل را نشان مي‌دهد. پس از تحليل مدل‌هاي ساعتي توليدشده، تفاوت‌هايي در‌ پارامترهاي به‌كاررفته در اين مدل‌ها مشاهده شد كه بيان مي‌كنند تغييرات زماني نيز، به‌همراه تغييرات مكاني، نقش مؤثري در تشكيل مدل‌ها در طول شبانه‌روز ايفا مي‌كنند.  مدل‌هاي ساعتي در بازه 0.51 تا 0.92 قرار دارند كه بالاترين آن مربوط به مدل‌هاي ساعات شبانه و پايين‌‌ترين آن مربوط به ساعات ظهرگاهي است. پارامترهاي راه‌هاي دسترسي محلي اصلي و فرعي و مراكز تجاري و اداري بيشترين تأثير را در افزايش آلاينده CO، در ساعات متفاوت شبانه‌روز، دارند و وجود اماكن و فضاهاي سبز، ورزشي و نيز درماني در مناطق شهري مكان‌هايي با غلظت پايين‌تر آلاينده CO به‌وجود مي‌آورند.