تحليل سري زماني سنجه‌هاي جذب هواويز سنجنده‌هاي SCIAMACHY و GOME-2 در ايران

سابقه و هدف: در سه دهه گذشته گرد و خاك به‌عنوان يك پديده جهاني سبب نگراني جوامع جهاني شده است. ايران به دليل قرارگيري در منطقه خشك به‌شدت تحت تأثير اين پديده است. اين پديده به طور معمول با حمل توده‌ي عظيمي از ذرات معلق همراه است كه در عصر جديد با تصاوير ماهواره‌اي به‌طور واضح قابل‌رديابي و تشخيص هستند. هدف مطالعه حاضر بررسي تغييرات سري زماني سنجه هواويز جذب با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي در مقياس ملي است. مواد و روش ها: بمنظور مطالعه روند تغييرات پديده گرد و خاك در ايران از داده‌هاي ماهانه ماهواره‌اي سنجه جذب هواويز (AAI) سنجندهSCIAMACHY  در سال‌هاي 2002-2012 و GOME-2در سال‌هاي 2007-2017 با استفاده از آزمون ناپارامتريك من-كندال پرداخته شد. نرخ تغييرات مربوط به بخش‌هاي مختلف با استفاده از شيب تايل – سن برآورد شد. نتايج و بحث: نتايج حاصله از داده‌هاي SCIAMACHY بر مبناي آماره Z، روند صعودي در مناطق غرب، جنوب غرب، مركز و شمال شرق ايران را در يك دوره 10 ساله نشان مي‌دهد. نتايج تحليل سنجه جذب هواويز سنجنده GOME-2 روند صعودي را در محدوده‌ اي از استان مركزي، اصفهان، همدان، درياچه اروميه، فارس و استان‌هاي چهارمحال و بختياري و كهكيلويه و بويراحمد به‌طور كامل و قسمت كوچكي از استان گلستان و سمنان را فاقد روند خاص نشان مي دهد. بر اساس آماره p، روند تغييرات در بيشتر مناطق ايران معني‌دار است. بر مبناي نتايج شيب تايل سن مناطق غرب، جنوب و مركز ايران بيشترين تغييرات را در غلظت هواويز جو نشان مي‌دهد. انطباق بالاي بين نتايج حاضر و گزارش‌هاي ايستگاه هواشناسي قابليت بالاي داده‌هاي ماهواره اي مورداستفاده در اين تحقيق را جهت شناسايي مناطق درگير با پديده گرد و خاك در مقياس ملي نشان مي دهد. نتيجه‌گيري: هر چند پديده گردوغبار يك پديده غير قابل كنترل است ولي مي توان با شناساندن محدوده آن در قالب الگوي گردشي و بررسي ويژگي هاي آماري در بازه هاي زماني مختلف به برنامه ريزان فرصت لازم براي مقابله و سازگاري با آن داد بر اين اساس پيشنهاد مي گردد از اين فناوري در مديريت كلان منابع طبيعي كشور استفاده گردد.