ارزيابي اثرهاي دفن زباله بر ميزان غلظت فلزهاي سنگين در آب هاي زيرزميني (مطالعه موردي: آزادشهر)

سابقه و هدف: پايش كيفيت آب هاي زيرزميني در اطراف محل دفن زباله از لحاظ محيط زيستي بسيار مهم مي باشد. به دليل زيادي جمعيت و بالا رفتن سطح زندگي و پيشرفت تكنولوژي، مواد زائد جامد گوناگون حاصل از فعاليت هاي انساني و صنعتي در حال افزايش مي باشد. هدف از اين پژوهش، بررسي كيفيت شيميايي و غلظت عناصر سنگين سرب، كادميوم، روي و مس در آب چاه هاي اطراف محل دفن زباله آزادشهر مي باشد. مواد و روش ها: در اين تحقيق بمنظور بررسي ميزان غلظت فلزهاي سنگين در منابع آب هاي زيرزميني اطراف محل دفن زباله شهرستان آزادشهر، نمونه برداري آب از 7 حلقه چاه عميق اطراف محل دفن زباله انجام شد. نمونه برداري در فصل بهار و تابستان سال 1396  به صورت هر فصل يك نمونه انجام شد. نمونه برداري در بطري هاي شيشه اي مطابق روش استاندارد متد برداشته شد و در مجاورت يخ، بلافاصله به آزمايشگاه شيمي آب و فاضلاب دانشكده بهداشت منتقل شد. پس از تهيه محلول استاندارد خاص هر يك از عنصرهاي سنگين، با استفاده از دستگاه پلاروگراف متروم غلظت عناصر سرب، كادميوم، مس و روي نمونه ها بر حسب ميكروگرم در ليتر خوانده شد. پس از تعيين غلظت پارامترهاي بالا و آناليزهاي آماري و رسم گراف هاي مربوطه توسط نرم افزار هاي Excel و SPSS نسبت به تحليل نتايج و مقايسه غلظت ها در پايين دست و بالا دست اقدام گرديد. نتايج و بحث: نتايج نشان مي دهد ميزان سرب آب چاه هاي اطراف محل دفن زباله 1.2 ±1.3 ميكروگرم در ليتر و ميزان كادميوم 0.37 ±1.1 ميكروگرم در ليتر مي باشد كه از لحاظ آماري تفاوتي بين فصل بهار و تابستان وجود ندارد. مطابق استاندارد 1053 كشور بيشترين ميزان سرب و كادميوم براي آب هاي شرب به ترتيب 10 و 3 ميكروگرم در ليتر مي باشد كه با اين حساب ميزان سرب و كادميوم در محدوده مجاز قرار مي گيرد. ميزان مس آب چاه هاي اطراف محل دفن زباله 5.21 ±5.22 ميكروگرم در ليتر مي باشد و از لحاظ آماري تفاوتي بين فصل بهار و تابستان وجود ندارد. همچنين مطابق استاندارد 1053 كشور و WHO2 ميزان حداكثر مجاز مس براي آب هاي شرب معادل به ترتيب 2 ميلي گرم در ليتر و 1 ميلي گرم در ليتر مي باشد كه با اين حساب، مس آب چاه هاي اطراف در محدوده مجاز قرار مي گيرند. هر چند اختلاف آماري معني داري بين مس آب هاي بالادست با پائين دست وجود ندارد، ولي مقدار آن در چاه هاي پائين دست حدود 1.27 برابر نسبت به چاه هاي بالادست مي باشد كه مي تواند به دليل نفوذ مواد آلي شيرابه به آب هاي زير زميني باشد. ميزان روي آب چاه هاي اطراف محل دفن زباله ±23.1 5.31 ميكروگرم در ليتر مي باشد كه از لحاظ آماري تفاوتي بين فصل بهار و تابستان وجود ندارد. مطابق استاندارد 1053 كشور ميزان حداكثر مجاز روي براي آب هاي شرب معادل 3 ميلي گرم در ليتر مي باشد. هر چند اختلاف آماري معني داري بين روي آب هاي بالادست با پائين دست وجود ندارد، ولي مقدار آن در چاه هاي پائين دست حدود 1.16 برابر نسبت به چاه هاي بالادست مي باشد كه باز هم مي تواند به دليل نفوذ مواد آلي شيرابه به آب هاي زيرزميني باشد. نتيجه گيري: نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه غلظت پارامترهاي شيميايي آب چاه هاي اطراف محل دفن زباله در زير حد استاندارد آب شرب كشور قرار دارد. همچنين غلظت همه عناصر در چاه هاي پايين دست بيشتر از چاه هاي بالادست اندازه گيري شد. از آنجايي كه آزادشهر يك منطقه كشاورزي است، بنابراين آلودگي آب هاي زيرزميني كه در كشاورزي مورد استفاده قرار مي گيرد، مي تواند منجر به انتقال فلزهاي سنگين از طريق محصول هاي كشاورزي به انسان گردد، بنابراين بايد تمهيدات سختگيرانه اي براي جلوگيري از آلودگي آب هاي زيرزميني منطقه اعمال گردد.