بررسي اثر باكتري‌هاي آزادزي تثبيت كننده نيتروژن، آزاد كننده فسفات و پتاسيم بر عملكرد و اجزاي عملكرد دو توده ماش (.Vigna radiata. L)

سابقه و هدف: مشكل هاي اقتصادي ناشي از افزايش رو به رشد مصرف كودهاي شيميايي از يك سو و مسئله هاي محيط ‌زيستي مرتبط با مصرف غير علمي اين كودها از قبيل ايجاد آلودگي هاي آب و خاك، افت سطح حاصلخيري خاك و كاهش كيفيت فرآورده هاي گياهي از سوي ديگر، زمينه هاي توجه بيشتر به كودهاي زيستي را فراهم كرده است. براي كاهش آلودگي هاي محيط زيستي و آسيب هاي بوم شناختي ناشي از كاربرد كودهاي شيميايي بايد از منبع ها و نهاده هايي استفاده كرد كه افزون بر تـأمين نيازهاي فعلي گياه به پايداري سامانه هاي كشاورزي در بلند مدت نيز منجر ‌شود. هدف اين پژوهش، كاهش پيامدهاي مخرب مواد شيميايي در محصول هاي كشاورزي و كاهش هزينه با استفاده از توليد با تيمارهاي كودهاي زيستي (شامل باكتري هاي آزادزي نيتروژن و باكتري هاي حل كننده فسفات و پتاسيم) و اثر آن ها بر عملكرد ماش بود .مواد و روش ها: به منظور بررسي اثر باكتري‌هاي آزاد كننده فسفات، پتاسيم و آزادزي تثبيت كننده نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد ماش، آزمايشي در سال زراعي 1396 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به‌صورت فاكتوريل (2*6) در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي، با دو توده ماش (دزفولي و هندي)، شش تيمار و سه تكرار اجرا شد. قبل از كاشت از عمق 30 0 سانتي‌متري خاك محل آزمايش، نمونه خاك مركب تهيه شد و ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي خاك اندازه‌گيري شد. در پايان فصل رشد، پس از رسيدگي فيزيولوژيك، برداشت از چهار رديف مياني با حذف اثر حاشيه اي از سطح يك متر مربع انجام شد و صفاتي از قبيل ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعي در بوته، عملكرد دانه، عملكرد زيستي، سنجه برداشت و اجزاي عملكرد شامل: تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه اندازه گيري شد.  نتايج و بحث: نتايج نشان داد بين عملكرد و اجزاي عملكرد ماش و در تيمارهاي مختلف كودهاي زيستي اختلاف معني دار وجود داشت. بيشترين عملكرد زيستي (6555 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد دانه (1558 كيلوگرم در هكتار) از توده ماش دزفولي به دست آمد و كمترين عملكرد زيستي و عملكرد دانه به ترتيب (3518 كيلوگرم در هكتار)، (1393 كيلوگرم در هكتار) در توده ماش هندي در تيمار شاهد مشاهده شد. نتايج نشان داد، كاربرد هم زمان باكتري هاي آزادزي تثبيت كننده نيتروژن و باكتري هاي آزادكننده پتاسيم و فسفات، به دليل افزايش دسترسي به عنصرهاي غذايي كه عاملي مؤثر در تحريك رشد و فتوسنتز گياهان است، سبب بهبود شرايط براي رشد، توليد مواد فتوسنتزي و در نتيجه افزايش عملكرد در بوته ماش شد. نتيجه گيري: نتايج نشان داد، كاربرد هم زمان باكتري هاي زيستي نه تنها عملكرد ماش را افزايش داد؛ بلكه سبب كاهش اثرهاي منفي استفاده از كودهاي شيميايي در سيستم توليد محصول هاي كشاورزي نيز شد. ضرورت توجه به كودهاي زيستي به عنوان رهيافت هاي كشاورزي بوم شناختي براي جلوگيري از آلودگي منبع هاي آب و خاك مي باشند. در اين راستا كاربرد كودهاي زيستي از جمله راهبردهاي دستيابي به هدف هاي كشاورزي بوم شناختي است.