شناسايي لكه هاي آلودگي نفتي درياي خزر به كمك سنجش از دور (مطالعه موردي: تأسيسات استخراج نفت باكو)

سابقه و هدف: وجود منبع هاي نفتي در درياها عمليات اكتشاف، استخراج و حمل و نقل مواد نفتي در آنها سبب بهوجود آمدن لكه هاي هيدروكربني بر سطح درياها ميشود و در نتيجه كاهش سطح كيفيت اين آبها را در پي دارد. نشت مواد نفتي به درياها عوارض محيط زيستي جبران ناپذيري دارد و اكوسيستم هاي ساحلي و دريايي را مختل مي كند در نتيجه شناسايي مكان و زمان وقوع حوادث نفتي و تشخيص ابعاد و بزرگي آلودگي ناشي از آنها براي نظارت و حفظ سلامت محيط زيست از اهميت زيادي برخوردار است و امروزه به كمك داده هاي سنجش از دور، استفاده از ماهواره هاي اپتيكي و راداري آسان و ممكن ميشود. در اين مطالعه، به منظور ارتقاء قابليت تشخيص نواحي آلودگي نفتي، با استفاده همزمان ماهواره هاي اپتيكي 8-Landsat و 2-Sentinel و راداري 1-Sentinel به دليل قدرت تفكيك مكاني باال و دوره بازبيني نزديك به هم، آلودگي نفتي درياي خزر در منطقه ي تأسيسات نفتي آذربايجان مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روشها: در اين مطالعه، بررسي آلودگي نفتي ناشي از تأسيسات نفتي Rocks Oil در دو ماه آوريل و ژوئن سال 2017 به وسيله تصاوير ماهوارهاي انجام شد. پس از شناسايي لكه هاي آلودگي بر سطح آب در اطراف اين تأسيسات در تصاوير راداري براي اطمينان از لكه هاي شناسايي شده ناشي از نشت نفت و بارزسازي آلودگي نفتي از تصاوير اپتيكي از روابط نسبت باندي استفاده شد. سپس، عمليات استخراج عوارض تصويرها با استفاده از روش نسبت باندي انجام گرفت. نتايج و بحث: مساحت به دست آمده از سطوح آلودگي نفتي در ماه آوريل سال 2017 افزايش سطح لكه ي نفتي را طي 12 روز نشان داد كه با توجه به درصد پوشش كالس نفت و كالس مخلوط آب و نفت در نتايج به دست آمده از سطوح، گوياي افزايش پخش و گسترش لكه ي نفتي با جريانات دريايي و ادامه ي نشت نفت از منبع توليد آن است. همچنين بررسي تصاوير اپتيكي 8Landsat و 2Sentinel در تاريخ 5 ژوئن 2017 در ميزان سطح آلودگي نفتي، نتايج نزديك به هم را نشان داد. نتيجه گيري: نتايج به دست آمده از اين تحقيق، نشان داد كه روش نسبتهاي باندي براي تشخيص سريع نشت نفت مناسب است. به همين جهت، براي بارزسازي جزئيات ناحيه آلودگي، از روش طبقه بندي نسبت باندي تصوير براي استخراج عوارض با كالسهاي مشخص استفاده شد. همچنين از نظر محيط زيستي تأسيسات نفتي Rocks Oil آبهاي خزري، كشور جمهوري آذربايجان را در شرايط نامطلوبي قرار داده و به دليل جهت غالب جريانات دريايي در آن ناحيه به سمت سواحل شمال غربي ايران، درصورت عدم پيشگيري از وقوع نشت نفت، آبهاي سواحل كشور ما را آلوده ساخته و اكوسيستم دريايي منطقه را تحت تأثير قرار ميدهد. بنابراين بايد براي جمع آوري و پاك سازي لكه هاي نفتي در اطراف اين تأسيسات با استفاده از روشهاي فيزيكي، شيميايي و زيستي نسبت به پاكسازي آلودگي هاي نفتي روي سطح آب اقدام شود.