مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي جزاير حرارتي تبريز با رويكرد زيست‌پذيري شهري

چكيده فارسي :

يكي از مهم ترين جنبه هاي رشد سريع و بدون برنامه ريزي شهري، كاهش سطح پوشش گياهي است كه اغلب با سطوح غيرمجاز مانند ساختمان ها و ساير سطوح نفوذ ناپذير جايگزين مي شود. كلانشهر تبريز، يكي از مناطق شهري مهم است كه با رشد سريع در شمال غرب ايران واقع شده است. در اين مطالعه، تغييرات زماني- مكاني دماي سطح زمين (LST) با استفاده از داده هاي ماهواره LANDSAT7 سنجنده ETM+براي يك دوره 15 ساله (2013-1999) با هدف زيست پذيري شهر تبريز و دسته بندي جزايرحرارتي شهري مطالعه شد. براي محاسبه UHI از رويكرد تكاملي فركتال ويژه (FNEA) و همچنين براي وضعيت زيست محيطي شهري از روش قياسي وضع بحراني زيست محيطي (ECI) براساس LST و NDVI استفاده شد. نتايج نشان داد متوسط LST در كلان شهر تبريز بين 30 تا 43 درجه سلسيوس است و از سال 2010 به بعد بر مقدار انحراف معيار دماي سطح زمين افزوده شد؛ به طوري كه مقدار بيش از 4 درجه سلسيوس نيز براي LST مشاهده شد. تحليل منطقه اي دما و پارامترهاي موثر آن در كلان شهر تبريز نشان از همبستگي معني داري بين LST با NDVI (منفي) و مناطق ساخته شده شهري (مثبت) وجود دارد. مهم ترين جزاير حرارتي شهري تبريز كه با استفاده از روش FNEA آشكار شدند در فرودگاه تبريز، مناطق مسكوني پر تراكم همچون ملازينال، مناطق صنعتي جنوب غربي و پايانه هاي شهري تبريز ديده مي شوند. شاخص ECI نشان داد سال هاي 2002، 2003 و 2009 بيش ترين مناطق طاقت فرسا را دارند؛ مقادير SUHI و ECI در كلان شهر تبريز داراي تطابق مكاني هستند؛ لذا فضاهاي سبز مي توانند به بهبود پايداري محيطي كلان شهر تبريز براي زيست پذيري شهري كمك شايان توجهي كنند.