پيش‌بيني سلامت محيطي با استفاده از برنامه‌ريزي بيان ژن و شبكۀ بيزين در حوزۀ ‌آبخيز طالقان

يكي از معيارهاي مهم كيفيت زندگي، سلامت حوزۀ آبخيز است. پژوهش هاي صورت گرفته در اين زمينه نشان مي دهد در ايران مدلي براي بررسي سلامت حوزۀ آبخيز تهيه و تنظيم نشده است. در اين پژوهش با استفاده از طول آماري 27 ساله (1369-1395) 5 متغير محيطي (رسوب، دبي، بارش، دما، تبخير) در حوزۀ آبخيز طالقان واقع در استان البرز با استفاده از بيان ژن و شبكۀ بيزين برآورد شده است. با استفاده از برنامه ريزي بيان ژن و شبكۀ بيزين هر متغير، دورۀ 1384 -1369 به عنوان دورۀ آموزش و دورۀ 1392-1385 به‌عنوان دورۀ آزمون و دورۀ 1395-1393 به عنوان دورۀ اعتبار سنجي (ميزان دقت پيش بيني) مدل انتخاب شد. در مقايسه دقت برآوردي مدل برنامه ريزي بيان ژن و شبكۀ بيزين به ترتيب مقادير همبستگي ميانگين پنج متغير 0.87 و 0.78 مي باشد. در مورد مدل بيان ژن مقادير ضريب تعيين در بخش آموزش به ترتيب  دبي 0.87، رسوب 0.92، بارش 0.89، دما 0.91 و تبخير 0.77 و همچنين در مدل بيزين مقادير به ترتيب 0.73، 0.88، 0.78، 0.81 0.74 مي باشد. با توجه به الگوي فضايي پراكنش داده ها مقادير برنامه ريزي بيان ژن با توجه به توليد نسل 200 هزار بار قدرت بالايي در شبيه سازي مقادير آتي خواهد داشت. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد وضعيت سلامت حوزۀ آبخيز با كسب امتياز 8 در سال 1395 وضعيت سرطان پيشرفته را دارد و با توجه به نتايج مدل در سال 1396 نيز در بهترين حالت مي تواند در وضعيت سرطان عود كننده قرار گيرد.