ارتباط ذخيرۀ كربن گونۀ Astragalus brachyanus با صفات گياهي، خصوصيات رويشگاهي و مديريت مرتع (راژان، آذربايجان ‌‌غربي)

برآورد ذخيرۀ‌ ‌كربن، يكي از ملزومات اساسي به‌‌منظور ارزش گذاري خدمات اكوسيستم‌‌هاي مرتعي و ارزيابي اقتصادي ذخيرۀ كربن، در عمليات اصلاح مراتع است. عملكرد گياهان در مقدار ذخيرۀ كربن، تابعي از ويژگي‌‌هاي گياهي، عوامل محيطي و مديريتي است.از اين رو، ارتباط ذخيرۀ كربن سالانۀ گونۀ Astragalus brachyanus (گون درختچه‌‌اي) با صفات گياهي، خصوصيات رويشگاهي و مديريت مرتع، در مراتع كوهستاني راژان، بررسي شد. پنج مكان كه گونۀ مذكور در آن پراكنش دارد و از نظر خصوصيات فيزيكي با يكديگر تفاوت داشتند، انتخاب و بر مبناي نوع مديريت (قرق يا غير قرق؛ شدت چراي شديد، متوسط و كم) و جهت جغرافيايي، كُد بندي شدند. در هر مكان، از پوشش گياهي در داخل 30 پلات 2*2 متر مربعي كه با فاصلۀ 10 متر از يكديگر در امتداد شش ترانسكت‌‌ 50 متري مستقر شدند، اندازه‌‌گيري شد. در هر مكان، 15 پايۀ گياهي A.brachyanus با ابعاد متنوع، انتخاب و ضمن اندازه‌‌گيري ويژگي‌هاي مشخصات ظاهري، رشد سال جاري آن ها جهت برآورد ذخيرۀ سالانۀ كربن، قطع گرديد. نمونه‌‌ها جهت برآورد ضريب تبديل كربن، به آزمايشگاه منتقل شد. از هر مكان، سه نمونه مركب خاك نيز برداشت شد. عوامل توپوگرافي (شيب، جهت جغرافيايي و ارتفاع از سطح دريا) و مديريتي (شدت چرا در واحدهاي مطالعاتي) نيز در هر مكان، ثبت‌ گرديد. به‌‌منظور بررسي ارتباط ذخيرۀ كربن سالانه در بيوماس هوايي با عوامل محيطي و مديريتي،از رگرسيون حداقل مربعات جزئي استفاده گرديد. بر مبناي نتايج، مقدار ذخيرۀ كربن گونۀ A.brachyanusدر تيمارهاي مختلف، با يكديگر تفاوت معني‌دار داشتند. ذخيرۀ كربن سالانۀ بيوماس هوايي، با قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پايۀ گياهي، ارتباط مستقيم و با نوع مديريت (شدت چرا)، ارتباط معكوس دارد. بدين معنا كه با افزايش قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پايۀ گياهي، توان ذخيرۀ كربن سالانه، افزايش و با افزايش شدت چرا، توان ذخيرۀ كربن آن، به شدت كاهش مي‌يابد. با توجه به اثر منفي چراي دام بر مقدار ذخيرۀ كربن، مديريت چراي بهينه به‌‌‌منظور حداكثر سازي ذخيرۀ كربن، ضرورت مي‌‌يابد. همچنين به‌‌منظور فراهم كردن زمينۀ افزايش ذخيرۀ كربن گونۀ A.brachyanus، توجه به افزايش مشخصه‌‌هاي گياهي در پروژه‌‌هاي توسعه و گسترش پوشش گياهي و پروژه‌‌هاي اصلاح مراتع، ضرورت مي‌‌يابد. در اين راستا، عمليات پرورشي گون درختچه‌‌اي، بايد در جهت افزايش صفات گياهي و در نتيجه افزايش سطوح فتوسنتز كننده، صورت گيرد.