ميزان اثرگذاري پروژه هاي آبخيزداري بر زندگي جوامع محلي به روش تحليل عاملي (مطالعۀ موردي: حوزۀ آبخيز حسن ابدال - شهرستان زنجان)

سال‌هاست كه در ايران، طرح‌هاي آبخيزداري، براي جلوگيري از تخريب سرزمين و تقويت معيشت مردم به كار گرفته شده است. موفقيت اين پروژه‌ها محدود بوده و شدت ميزان اثرگذاري آن بر جوامع بومي مشخص نيست. اين تحقيق با هدف مطالعۀ فاكتورهاي اجتماعي اقتصادي عمليات آبخيزداري، مؤثر بر از زندگي مردم محلي طراحي شده است. حوزۀ آبخيز حسن‌ابدال در شهرستان زنجان به عنوان منطقۀ مورد مطالعه انتخاب شد. براي جمع‌آوري اطلاعات ميداني، از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعۀ آماري اين تحقيق كليۀ 280 سرپرست خانوارهاي بهره‌بردار و ساكن اين حوزه بودند كه از ميان آنان با استفاده از جدول مورگان، 160 نفر با روش تصادفي ساده مورد پرسشگري مستقيم با استفاده از پرسشنامه قرار گرفتند. در اين تحقيق، از مقياس ليكرت، براي آناليز و سنجش اثرات استفاده شد. براي آزمون متغيرها از روش تحليل عاملي اكتشافي استفاده شد. آزمون اعتبار پرسشنامه به روش KMO، 0.7درصد به دست آمد. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل عاملي نشان داد كه متغير‌هاي تأثيرگذار، در چهار عامل اصلي افزايش مشاركت ذينفعان، كنترل سيلاب، كاهش مهاجرت و بهبود معيشت تأثيرگذار است كه در مجموع، بيش از 67 درصد از كل واريانس را تبيين نمودند. نتايج نشان داد با وجود آنكه پروژه‌هاي آبخيزداري در منطقه توانسته است، بر چهار عامل ذكر شده مؤثر باشد، ولي نمود آن در ديگر جنبه‌هاي زندگي، از قبيل بهبود وضعيت بهداشتي روستا، تمايل روستاييان به ماندن در منطقه، ارتقاء درآمدزايي، كاهش هزينه‌هاي كشت آبي و ديم، بهبود پوشش گياهي و افزايش سطح مرتع ضعيف بوده است.