ويژگي هاي جمعيتي سوسك چهار نقطه اي حبوباتCallosobruchus maculatus (Coleoptera: Chrysomelidae) روي توده هاي محلي نخود

سوسك چهارنقطه اي حبوبات Callosobruchus maculatus يكي از آفات خسارت زاي مهم حبوبات از جمله نخود مي باشد. در اين پژوهش، تأثير توده هاي محلي مختلف نخود شامل آبگوشتي ريز بوكان، اتيوپي، خاردار بوكان، زرد كردستان، سياه الشتر، لب لبوبي آرژانتين، لب لبوبي بوكان، لب لبوبي كانادايي و لب لبوبي هندي و نيز رقم آبي جم كرمانشاه روي ويژگي هاي جمعيتي سوسك چهار نقطه اي حبوبات در شرايط آزمايشگاهي (دماي 2±28 درجه‏ي سلسيوس، رطوبت نسبي 5±65 درصد و دوره‏ي نوري 14 ساعت روشنايي و 10 ساعت تاريكي) مطالعه شد. همچنين، برخي از ويژگي هاي فيزيكي و بيوشيميايي بذر توده هاي محلي مختلف نخود نيز اندازه گيري شد تا همبستگي بين اين ويژگي ها با پراسنجه هاي رشدي حشره تعيين شود. طبق نتايج به دست آمده، طولاني‌ترين دوره لاروي و شفيرگي و كل دوره‌ي رشدي قبل از بلوغ C.maculatusروي توده محلي سياه الشتر و كوتاه‌ترين آن نيز روي توده محلي لب لبويي بوكان بود. بيش ترين و كمترين نرخ سره زادآوري (R0) به ترتيب روي توده هاي محلي لب لبويي هندي (3.51±30.33 نتاج/فرد) و سياه الشتر (2.71±19.28 نتاج/فرد) بود. همچنين، كم ترين نرخ سرشتي افزايش جمعيت (r) سوسك چهار نقطه اي روي توده محلي سياه الشتر (0.040±0.079 بر روز) و بيشترين آن‌ روي توده محلي لب لبويي بوكان (0.044±0.110 بر روز) مشاهده شد. بيشترين درصد سختي دانه و مقدار پروتئين مربوط به توده محلي سياه الشتر و كمترين آن ها به ترتيب روي توده هاي محلي آبي جم كرمانشاه و لب لبويي بوكان بود. نتايج نشان داد كه بين ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي بذر توده هاي محلي مختلف (غلظت پروتئين، نشاسته، درصد سختي و رطوبت دانه ها) با پراسنجه هاي جمعيتي آفت همبستگي مثبت يا منفي معني داري وجود دارد. با توجه به نتايج به دست آمده، در ميان توده هاي محلي نخود مورد بررسي، توده محلي سياه الشتر ميزبان نامناسب و نسبتاً مقاوم و توده محلي لب لبويي بوكان ميزبان نسبتاً حساس و مناسبي براي تغذيه C.maculatus مي‌باشد.