تبيين معناشناختي ديدار خداوند مبتني بر ديدگاه تلفيقي علامه طباطبايي

semantic explanation of God’s meeting on the combined view of Allamah Tabatabaie

يكي از بنيادي ترين سوالات بشر، مساله ديدار خداوند است. زيرا پس از سوال از چرايي خلق خود و رسيدن به پاسخ وجود خالق، به اين پرسش مي‌رسد كه آيا او را مي‌توان ديد؟ اگر آري، چگونه و كي محقق خواهد شد؟ لذا پيشينه تاريخي اين مساله را بايد در ابتداي انديشه بشري جست. اما در عالم انديشه اسلامي، ديدگاه‌هاي گوناگوني در پاسخ به اين مساله بيان گرديده است: گروهي قائل به ديدار با چشم شده و برخي معتقد به استحاله ديدار خداوند گرديده و دست از ظاهر نصوص ديني برداشته و به توجيه آيات و روايات دالّ بر جواز و تحقق ديدار خداوند متعال پرداخته‌اند. جمعي نيز با عنايت به ظاهر آيات و روايات مذكور، از عدم انحصار ديدار خداوند، در ديدار با چشم سخن گفته و به اثبات گونه ديگري از ديدار پرداخته‌اند. از طرفي، مباحث اعتقادي الهيات اسلامي، در چهار علم تفسير، كلام، فلسفه و عرفان، پي‌گيري مي‌شود و از آن‌جا كه همه اين علوم، در مقام پاسخگويي به مساله ديدار خداوند برآمده‌اند، اين مساله را مي توان يكي از نقاط هم‌رسي اين علوم دانست. لذا پاسخ انديشمندي چون علامه طباطبايي-كه جامع همه اين علوم است- به اين مساله، بهترين و كامل‌ترين پاسخ خواهدبود. بنابراين در اين نوشتار، با چهار رهيافت تفسيري، كلامي، فلسفي و عرفاني به تبيين معناشناختي ديدار خداوند، مبتني بر آراء علامه طباطبايي پرداخته خواهدشد و در نهايت به اين نتيجه خواهيم رسيد كه ضرورتا كامل‌ترين و دقيق‌ترين پاسخ، حاصل تلفيق يا برهم‌نهي همه اين رهيافت‌هاست.

One of the most fundamental questions of humans is the concept of seeing God. Because after asking about the reason of creation and realizing the answer that leads to the existence of creator, one would ask is it possible to see God? an‎d if it is, how and when would this seeing take place? Therefore, the historical roots of this question should be retrieved in the early apprehension of human being. In the world of Islamic thought system, variety of different views have been presented: some believe in the possibility of seeing God with eyes and some other believe in transubstantiation of it and have disregarded the apparent of theological texts, vindicating the verses of the Holy Quran and Hadith leading to permit the possibility of seeing the Almighty God. Another group also pointing to the apparent of the aforementioned verses and narrations, have claimed that seeing God is not only limited to visualization by eyes, and have proven other methods and meanings of seeing. On the other hand, the science of Islamic belief system is studied in four fields: exegesis, theology, philosophy, and mysticism. Since all of these four sciences have tried to answer the question of seeing God, this question can be labeled as a point where all these sciences meet. Hence, the answer of a thinker like Allamah Tabatabaie, a true expert in all these fields, would be the best and the most complete of all answers. Consequentially this study will exegetically, theologically, philosophically, and mystically explain the concept of seeing God based on the views of Allamah Tabatabaie. an‎d finally we will come to the conclusion that necessarily the most complete and precise answer is the result of combination of all these approaches.