پديد آورندگان :
قره خاني، ابوذر دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي آبياري و آباداني , قهرمان، نوذر دانشگاه تهران - پرديس كشاورزي و منابع طبيعي - گروه مهندسي آبياري و آباداني , ايران نژاد، پرويز دانشگاه تهران - موسسه ژئوفيزيك - گروه فيزيك فضا
كليدواژه :
تبخيرتعرق , عدم قطعيت , كاربري اراضي , كرخه
چكيده فارسي :
تبخير- تعرق مولفه اي مهم در بيلان آبي و يك عنصر كليدي در مديريت منابع آب به خصوص در مناطق خشك و نيمه خشك مانند ايران است. هدف از اين پژوهش، بررسي عدم قطعيت برآوردهاي تبخير- تعرق واقعي (ETa) حاصل از يك مدل مبتني بر سنجش از دور و دو پايگاه داده هاي اقليمي است. براي اين منظور مقادير ETa حاصل از مدل پريستلي- تيلور(PT- JPL) و دو پايگاه داده GLEAM و ERA-Interim براي حوضه كرخه در دوره زماني 2017-2013 تهيه شد. جهت تحليل عدم قطعيت براي هر ياخته مكاني (با تفكيك 0/25× 0/25) در حوضه از روش كلاه سه گوشه(TCH) استفاده شد. نتايج تحليل عدم قطعيت نشان داد كه داده هاي ETERA-Interim، ETGLEAMو ETPT- JPL به ترتيب در 38، 13 و 49 درصد ياخته ها داراي عدم قطعيت كمتري هستند. بيشترين درصد ياخته ها با كمترين عدم قطعيت در زير حوضه هاي سيمره، كرخه جنوبي و گاماسياب مربوط به مدل ETPT-JPL به ترتيب 54/4، 72/3 و 50 و در زير حوضه هاي قره سو و كشگان متعلق به پايگاه داده ETERA-Interim به ترتيب 55/5 و 53/4 درصد بود. بررسي تغييرات ارتفاعي ETa حوضه كرخه نشان داد كه بر مبناي كمترين عدم قطعيت، نتايج دو پايگاه داده و مدل PT- JPL در ارتفاع 1400 تا 1800 متر از سطح دريا عملكرد بهتري دارند. داده هاي ETPT-JPL در اقليم خشك گرم و داده هاي ETERA-Interimدر اقليم نيمه مرطوب معتدل و داده هاي ETGLEAM در اقليم بسيار مرطوب سرد، منتخب مي باشند.بر اساس الگوي كاربري اراضي و عدم قطعيت برآوردهاي تبخير- تعرق، در ياخته هايي با كاربري كشاورزي- باغ و جنگل داده هاي ETGLEAM از عدم قطعيت كمتري برخوردار مي باشند. در ياخته هاي با كاربري مراتع، داده هاي مدل ETPT- JPL و پايگاه ETERA-Interim و در ياخته هاي با كاربري ديمزار، داده هاي ETERA-Interim برگزيده شدند. امكان سنجي كاربست داده هاي مورد استفاده، نيازمند بررسي هاي بيشتر در ساير اقليم ها است.
چكيده لاتين :
Evapotranspiration is an important component of water balance and a key element in water resources management, especially in arid and semi-arid regions such as Iran. The purpose of this study is to investigate the uncertainty of actual evapotranspiration (ETa) estimates derived from a remote sensing-based model, i.e. Priestley–Taylor Model (PT-JPT), and two global climate datasets namely GLEAM and ERA-Interim in Karkheh basin southwest of Iran during the 2013-2017 period. The three cornered hat (TCH) method was used to analyze the uncertainty for each spatial cell (0.25× 0.25) in the basin. The results of uncertainty analysis showed that ETERA-Interim, ETGLEAM, and ETPT- JPT data have the lowest relative uncertainty in 38%, 12.6% and 49.4% of cells, respectively. The highest percentage of cells with lowest uncertainty in Seimare, South Karkhe and Gamasiab sub-basins was correspond to ETPT-JPT model (54.4%, 72.3%, and 50%, respectively). In Gharehsoo and Kashkan sub-basins the ETERA-Interim estimations were found as the method with least uncertainty, (55.5% and 53.4%, respectively). The highest number of cells with lowest relative uncertainty belongs to ETERA-Interim. Considering the lowest uncertainty, variation of actual evapotranspiration with elevation in Karkhe basin showed that the two databases and PT-JPT model perform well at 1400 to 1800 m above sea level. ETPT-JPT model did a better job in warm dry climates. ETERA-Interim and ETGLEAM data estimations were selected as the best methods in semi-humid temperate and hyper-humid-cold climates, respectively. In cells with farm-garden and forest land use, ETGLEAM have the lowest uncertainty. Similarly, in rangelands, both ETPT-JPT and ETERA-Interim databases, and for drylands, ETERA-Interim data can be recommended. Further feasibility studies in other climates are required for more scrutiny.
