عوامل انگيزش اخلاقي در الهيات عرفاني ابن‌عربي

مسئلۀ خاص اين تأمل، شناسايي عوامل انگيزش اخلاقي در نگاه ابن‌عربي و ترسيم مسيري است كه فاعل اخلاقي با پيمودن آن به حيات مطلوب ديني و اخلاقي دست خواهد يافت. رجوع به آثار ابن‌عربي با روش توصيفي و تحليلي، اين امكان را فراهم مي‌كند كه گام‌هاي انگيزش اخلاقي را چنين تقرير كنيم: رحمت عام الهي در گسترش وجود، به انسان شرف وجود بخشيده و رحمت خاصۀ حق‌تعالي انسان را در مقام جمعيت (بالقوه) اسماء مستقر كرده است. معرفتي كه عطيۀ حق و منتهي به شناخت عالم اعيان ثابته باشد، انسان را به حقيقت وجودي خود ملتفت مي‌كند. رحمت الهي و معرفت انسان به اين رحمت، برانگيزانندۀ محبت، زمينه‌ساز همت و بستر پرورش خُلق مطلوب بشر است. در نهايت، مقام ولايت و شناخت اولياي الهي وجه ديگري از رحمت حق، مستدركي براي نارسايي معرفت و جبراني براي قصور همت است؛ كه عامل اخير انتقال از انگيزش اخلاقي به عمل اخلاقي را تسريع مي‌كند.