تحليلي بر مفهوم نسبي‌گرايي معرفتي (چيستي، اقسام و محل نزاع)

با وجود تأثيرات عميق نسبي‌ گرايي معرفتي در زمينه‌هاي مختلف نظري و عملي و اختلاف‌نظرهاي فراوان درباره اعتبار آن، به تبيين حدود و ثغور اين مفهوم و نيز اقسام آن و محل نزاع دقيق در اين زمينه، به اندازه كافي توجه نشده است. با تحليل مفهوم نسبيت، مي‌توان نشان داد نسبي‌بودن به معناي وابستگي يك «موضوع» به يك «محور» است؛ چنان‌كه تغييرات «عناصر» آن محور موجب تعيين و تعيّن «ارزش»هاي موضوع مي‏گردند. موضوع نسبي‌گرايي معرفتي، معناي عام معرفت است كه ارزش «اعتبار» يا «تحقق» آن وابسته به محور «عين» يا «ذهن» است. اين نوع نسبي‌گرايي مبتني بر تبييني هنجاري (و نه صرفاً توصيفي) بوده و چهار قسم دارد: تحقق‌گرايي عين‌محور، تحقق‌گرايي ذهن‌محور، اعتبارگرايي عين‌محور و اعتبارگرايي ذهن‌محور. تنها قسم اخير از نسبي‌گرايي معرفتي محل نزاع بوده و نقدهايي مانند خودتخريبي و استلزام شكاكيت، از سوي مخالفان بر آن وارد شده است.