تحليل انسجام غيرساختاري در سوره ليل با رويكرد زبان‌شناختي نقش‌گرا

ارتباط و انسجام ميان اجزاي مختلف سوره‏هاي قرآن موضوعي است كه از قرن‏ها پيش در سخن قرآن‏پژوهان غربي و شرق‏شناسان جايگاه خاصي يافته و برخي همانند نولدكه، بلاشر، كارلايل، گلدزيهر و...، با طرح ادعاهايي بي‏دليل و بر خلاف روايات تاريخي تلاش كرده‏اند موضوع انسجام در قرآن كريم را بشري و سليقه‎اي قلمداد كنند. اين پژوهش بر آن است با نگاهي فراجمله‏اي و متن‏بنياد با اتكا به نسخه تكامل‏يافته از نظريه نظام‏مندِ نقش‏گراي دستوري هاليدي و نيز مفهوم هماهنگي انسجامي كه رقيه حسن مطرح نمود، عوامل انسجام و هماهنگي انسجامي را در تمام آيات سوره «ليل»، به صورت گزينشي و استقرايي به بوته نقد و ارزيابي توصيفي تحليلي و آماري گذاشته است تا ضمن ارائه پاسخي عملي و كاربردي به اتّهامات نارواي مستشرقان و قرآن‏پژوهان غربي در موضوع انسجام قرآن نشان دهد كه سوره ليل از قرآن كريم كاملاً منسجم و داراي هماهنگي انسجامي است و ادعاي مدعيان غربي و شرق‏شناسان در مورد بي‏نظمي و عدم تناسب و همبستگي آيات قرآن و اسلوب آن، به‏ويژه در خصوص سوره ليل در اين مطالعه موردي، بي‏اساس و فاقد وجاهت منطقي و علمي است. دستاورد پژوهش كه به شيوه توصيفي تحليلي نگاشته شده، نشان داد كه: 1. متن سوره ليل باتوجه به شاخص‌هاي هاليدي و حسن درصد بالايي از انسجام متني نزديك به 96% را داراست. 2. عامل انسجامي جزء و كلّ در متن سوره بيشترين كاربرد را دارد. 3. به‏جز عامل نام‏گذاري، تمامي عوامل واژگاني و دستوري در متن سوره حضور فعال دارند.