كليدواژه :
حس تعلق , دانش آموزان , كالبد دبستان , قابليت هاي فضايي , مولفه هاي كالبدي
چكيده فارسي :
پيشينه و اهداف: «حس تعلق» در معماري در تعامل بين انسان و محيط در روانشناسي محيط و طراحي محيطي شكل گرفته است. با تعميم مفهوم تعلق بر اساس فرهنگ دهخدا، يكي از وجوه حس‌تعلق به معناي متعلق دانستن خود به مكان و اجتماعي است كه هويت انسان با وجود آنها تعريف مي گردد. در كودكان، حس‌تعلق به خانواده و خانه به عنوان نهادهاي فطري وابستگي عاطفي و مكاني كودك، در نقطه اوج مفهوم دلبستگي قرار دارند. پس از آنكه كودكان در مدرسه حضور مي‌يابند، خانواده و معلمين و همچنين مكان و كالبد مدرسه ما به ازاي دومين نهاد اجتماعي و فيزيكي بايستي ادامه دهنده و تكميل كننده حس تعلق اجتماعي و مكاني باشد. اهميت مفهوم حس‌تعلق براي دومين مكاني كه دانش‌آموزان، زمان زيادي را در آن سپري مي‌كنند بسيار است. مقاله حاضر ضمن بيان مفهوم حس‌تعلق دانش‌آموزان دبستاني به مدرسه، به بيان و تحليل قابليت‌هاي فضايي و پيشنهادهاي مولفه‌هاي كالبدي مدارس در تقويت حس‌تعلق مي‌پردازد. هدف پژوهش تقرب به راهبردهايي كالبدي در جهت ارتقاي مولفه هاي تقويت حس تعلق كودكان به مدارس خود مي باشد.
روش‌ها: روش تحقيق، كيفي و روش جمع‌آوري داده‌ها اسنادي است. روش تحليل داده‌ها، تحليل محتواي تصاوير و تجربه از نزديك برخي از نمونه‌هاي موردي است و روش نمونه‌گيري منوط به منطق در دسترس‌بودن نمونه‌هاست. در مقايسه تطبيقي، فصل مشترك مدارس داخل و خارج در تكيه بر فضاي باز است.
يافته‌ها: وجه تمايز مدارس خارج از كشور، توجه به قابليت‌هاي فضا در به رسميت شناختنِ حق جولان دانش‌آموزان، تقويت تعاملات اجتماعي آنان و راحتي و امنيت فيزيكي كودكان است. وجه تمايز مدارس داخل كشور، وجود فضاي بسته چندمنظوره با سبقه مذهبي و فضاي باز چندمنظوره با سبقه ورزشي تفريحي است.
نتيجه‌گيري: ويژگي خاص تعلق اجتماعي دانش‌آموزان ايراني به مدارس خود تحت تاثير عامل سبقه فرهنگي-مذهبي مدارس است كه خود زيرساختي براي يافتن محمل‌هايي در تقويت روابط و تعاملات اجتماعي دانش‌آموزان با يكديگر و با معلمان در خانواده دوم مدرسه است. به اين ترتيب مشاركت بيشتر دانش‌آموزان از وجه اجتماعي عامل مهم و به نوعي تضميني براي بالا بردن حس تعلق آنان به مدرسه تلقي مي گردد و مدارس بايستي قابليت‌هاي كالبدي خود را در جهت اجتماعپذيري بيشتر دانش‌آموزان و معلمان به عنوان اعضاي خانواده مدرسه فراهم سازند. همچنين با توجه به اهميت نقش فضاهاي باز مدارس، بايستي با باز-طراحي حياطهاي مدارس، ايجابات امن و راحت و جولان دانش‌آموزان را در آنها احيا نمود. پيشنهاد بر اين است براي ارتقاي مولفه‌هاي تقويت حس تعلق در مدارس كشور، مولفه‌هاي كالبدي همچون تعريف مناسبتر ورودي، ديوارهاي وصل با محله، حياط دبستان، راهروهاي پويا، فضاهاي چندمنظوره با كيفيت و كلاس‌ها در مقام نظر، بازنگري شود و در مقام عمل، باز-طراحي صورت بگيرد.
چكيده لاتين :
Background and Objectives:The "sense of belonging" in architecture is formed in the interaction between man and the environment in environmental psychology and environmental design. By generalizing the concept of belonging based on Dehkhoda’s dictionary, one of the aspects of the sense of belonging means knowing oneself belonging to the place and the society with which human identity is defined. In children, the sense of belonging to the family and the home as innate institutions of the child's emotional and spatial dependence are at the peak of the concept of attachment. After the children attend school, the family and teachers, as well as the place and body of school for the second social and physical institution, must continue and complement the sense of social and spatial belonging. The concept of a sense of belonging is very important for the second place where students spend a lot of time. The current study expresses the concept of primary school students’ connectedness and tries to define and analyse school environment affordances to increase the connectedness.
Methods: The research method is qualitative based on library and case studies. The case studies have been chosen from two categories: initial cases and the ones from abroad so that a comparative comparison would be done.
Findings: As the comparative comparison revealed the intersection of the two kinds of case studies focus is on open space or yard. The different between them is that in abroad cases space affordances refer to social interaction, hominess and controlled career while in Iranian cases they refer to religious social interactions and athletic acts.
Conclusion: As the results show, the affordances of Iranian schools should be better in increasing connectedness by re-designing these elements: schools entrance, schools wall which link to community, better yards, dynamic corridors, multipurpose classrooms, etc. Reviewing these elements should be followed both in theory and practice. Thus, more student participation is considered as an important social factor and a kind of guarantee to increase their sense of belonging to the school, and schools should provide their physical capabilities for more socialization of students and teachers as members of the school family. Also, due to the importance of the role of open spaces in schools, it is necessary to re-design school yards to meet safe and comfortable facilities and revive students' safe mobility in them.
