بررسي كمي و كيفي اسانس گياه مورخوش (Zhumeria majdae) در رويشگاه طبيعي و شرايط مزرعه

Investigating the quality and quantity of essential oil of Zhumeria majdae in field and provenance

مورخوش گونه اندميك و انحصاري استان هرمزگان است كه از زمان هاي قديم به صورت سنتي در درمان ناراحتي هايي چون اسهال، نفخ، دل درد، ترشي و سوزش معده، سردرد، سرماخوردگي، التيام زخم و بعنوان خنكي مصرف مي شود. به منظور بررسي تغييرات كمي و كيفي اسانس گونه Z. majdae در مزرعه و رويشگاه، اين گونه در دو منطقه حاجي آباد و سرچاهان استان هرمزگان كاشته شد. در سال سوم سرشاخه هاي گلدار گياه از مزارع حاجي آباد و سرچاهان و همزمان از ارتفاعات850 متر رشته كوه گنو جمع آوري شدند. تجزيه و شناسايي تركيبهاي تشكيل دهنده اسانس گياهان مربوط به رويشگاه و دو منطقه كشت به وسيله دستگاه هاي GC و GC/MS صورت پذيرفت. تعداد تركيب هاي در مزارع حاجي اباد، سرچاهان و رويشگاه كوه گنو به ترتيب 17، 22 و 14 بود. لينالول (1/55 %)، كامفور (2/26 %)، ليمونن (4/3 %)، كامفن (6/2 %) و برنيول (7/1%) عمده ترين تركيب هاي موجود در Z. majdae در رويشگاه بودند. لينالول (4/60%)، كامفور (5/26%)، ژرانيول (1/2%)، برنيول (1/2%) و ليمونن (3/1%) عمده ترين تركيب هاي موجود در Z. majdae در مزرعه سرچاهان بودند. لينالول (59%)، كامفور (7/23%)، ليمونن (5/4%)، برنيول (7/2%) و كامفن (7/2%) عمده ترين تركيب هاي موجود در Z. majdae در مزرعه حاجي آباد بودند. با توجه به بهبود شرايط رويشي گونه در مزرعه از نظر خاك، آبياري و مراقبت كه بالابودن ميزان اسانس، تعداد و درصد تركيبها را بهمراه داشت برنامه ريزي براي كاشت گونه در مزرعه توصيه مي شود.

Zhumeria majdae is one of the important، unic and endemic species of Hormozgan province that is used for diarrhea, stomachache, cold, headache, wound and as coolness from ancient times by natives people of Hormozgan. This investigation was carried out for investigating the changes of quantity and quality of essential oil of Z. majdae in field and provenance. This research started from 1387 and lasted three years. In third year the aerial parts of plants were collected from Sarchahan and Hajiabad Fields and Geno Mountain at the altitude of 850 m. Extracted Essential oil by water distillation (3h). The yields of essential oils in Sarchahan (3.2%), Hajiabad (5.2%) and Geno provenance (2.1%) were calculated. Analysis and identification of chemical compositions of the essential oil were performed by GC and GC/MS. In all 25 compounds, Linalool (55.1 %), Camphor (26.2 %), Limonene (3.4 %), Camphene (2.6 %) and Borneol (1.7 %) were the main components of Z. majdae in Geno provenance. Linalool (60.4 %), Camphor (23.7 %), Geraniol (2.1 %), Borneol (2.1 %) and Limonene (1.3 %) were the main components of Z. majdae in field of Sarchahan and Linalool (59%), Camphor (23.7 %), Limonene (4.5 %), Borneol (2.7 %) and Camphene (2.7 %) were the main components of Z. majdae in field of Hajiabad. With regard to good conditions in field, It is recommended to programming to cultivate in field.