شناخت عوامل موثر بر افزايش سطوح معنايي دريافتي دانش آموزان و رابطه آن با وضعيت مطلوب آنان

Understanding effective elements on increasing meaning levels received by students and their relationship with their ideal condition

پيشينه و اهداف: فضاهاي آموزشي كه بخش عمده‌اي از زمان روزانه دانش‌آموزان را به خود اختصاص مي دهد، صرفا به‌منظور برآورده‌سازي نيازهاي آموزشي به‌وجود نمي‌آيد، بلكه بايد وجوه گوناگون كنش‌هاي متقابل دانش‌آموزان و محيط كالبدي را در برگرفته و همچنين حس تعلق به محيط مدرسه را موجب شود، زيرا كه اين حس موجب پيوند فرد با مكان خواهد شد. چنانچه دانش‌آموزاني كه در اين محيط‌هاي آموزشي مشغول تحصيل هستند، معناي حاكم بر آن را ادراك نمايند، مي توانند با آن محيط ارتباط بهتري برقرار نمايند. امروزه بررسي حس تعلق در مدارس كمتر مورد توجه بوده است و بيشتر نياز‌هاي آموزشي دانش‌آموزان در آنها مد نظر قرار مي‌گيرد. پرداختن به اين امر ويژه و بررسي اين مورد در دانش‌آموزان مقطع دبيرستان به واسطه رفتار آگاهانه آنها بسيار حائز اهميت است. امروزه رابطه تعلق­آميز دانش‌آموزان و فضاي مدارس، بسيار حائز اهميت است؛ از اين‌رو شناخت مولفه‌‌هاي موثر محيط هدف پژوهش حاضر است. به نظر مي‌رسد يكي از عوامل موثر بر اين رابطه توجه به معناي محيط است. روش‌ها: گردآوري داده‌ها از طريق روش پيمايشي صورت پذيرفته است، به اين صورت كه هم از پرسشنامه‌هاي گوناگون، هم از مشاهده مستقيم و پياده كردن مشاهدات بر روي نقشه استفاده شده است. روش پژوهش با توجه به سوال‌هاي باز تركيبي از نوع متوالي است. مرحله تجزيه و تحليل نيز، با اتكا بر نتايج حاصل از پرسشنامه، به شناخت رابطه آنها با خصوصيات فضا مي‌پردازد. يافته‌ها: جهت گردآوري داده‌‌ها، از روش پيمايشي و طرح پرسشنامه‌هاي باز و بسته و مشاهده مستقيم و ثبت رفتار دانش‌آموزان توسط پژوهشگر و نگرش سنجي از دانش‌آموزان دوره دبيرستان و در مدارس غيرانتفاعي تغيير كاربري يافته، در منطقه 1 شهر تهران استفاده گرديد. پرسشنامه در 6 بخش كيفي تدوين و مورد تحليل قرار گرفت. نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد تاثير ويژگي هاي فرمي‌- فضايي مدارس به واسطه داشتن قابليت‌هاي معنايي بر احساس تعلق دانش‌آموزان از ساير مولفه‌هاي محيطي بيشتر است. به عبارت ديگر در بين سطوح مختلف معناي محيط، سطح چهارم و پنجم معنا كه سطح نشانه‌اي معنا قلمداد مي‌شود، از سطوح ديگر معنا براي دانش‌آموزان مهم تر است؛ و علت آن عمدتا ريشه در معاني ارزشي و عاطفي فضا دارد. در واقع ميان سطوح معنايي حاصل از فضاي مدارس غيرانتفاعي تغيير كاربري يافته و وضعيت مطلوب دانش‌آموزان در فضاهاي آموزشي رابطه كاملاً مستقيم وجود دارد. به عبارت ديگر مولفه‌هاي عاطفي و ادراكي محيط مدارس در صورتيكه از سطوح نمادين معنا در فضا بهره ببرند بهتر مي‌توانند با وضعيت مطلوب ذهني دانش‌آموزان ارتباط برقرار نمايند.

Background and Objectives: Educational spaces, which take up a large part of students' daily time, are not created merely to meet educational needs, but should include the various aspects of student interaction and the physical environment that give rise to a sense of belonging to the school. This feeling will connect the person with the place. Students who are studying in these educational environments can understand the meaning of it, they can communicate better with that environment. Today, the study of the sense of belonging in schools has received less attention and mostly the educational needs of students have been taken into account. Addressing this special issue and examining it among high school students is very important because of their awared behavior. At the present, the relationship between students and the school environment is very important; therefore, the purpose of this article is understanding the effective components of the environment. It seems that one of the factors influencing this relationship is the meaning of the environment. Methods:The data collection was don based on a survey method, using both questionnaires and direct observation and mapping observations. The research method according to open-ended questions is a combination of consecutive ones. The analysis stage also relies on the results of the questionnaire to identify their relationship with the characteristics of space. Findings: Data collection was done through survey and open and closed questionnaires and direct students’ behavior observation. The questionnaire was developed and analyzed in 6 qualitative sections. Conclusion: The results of the research indicate that the effect of form-spatial school features on student's belongingness is higher than other environmental factors, due to semantic capabilities. In other words, in various levels of environment’s meanings, the fourth and fifth levels of meaning, which are considered to be the symbolic meaning, are more important than other levels of meaning for students, and its cause is largely rooted in the value and emotional meanings of space. In fact, there is, a completely direct relationship between the semantic levels of changed function of non-profit school space and the ideal situation of students in educational spaces. In other words, the emotional and perceptual components of the school environment can better communicate with the student's mental state if they use the symbolic levels of meaning in space.