ماهيت ارتباط بين معلم و فراگير در فرايند يادگيري الكترونيكي با تاكيد برآراء دلوز

The nature of the relationship between teacher and learner in comprehensive e-learning process with an emphasis on ideas of Deleuze

پيشينه و اهداف: هدف پژوهش حاضر، بررسي ماهيت ارتباط بين معلم و فراگير در فرايند يادگيري الكترونيكي با تاكيد بر آراء دلوز است. با گسترش يادگيري الكترونيكي يكي از وجوه تغيير در تعليم و تربيت در زمينه ياددهي –يادگيري است؛ و از جمله آن، ارتباط بين معلم و فراگير است. در تحليل و ارزيابي ماهيت ارتباط و نقش آن در شناخت انساني، يكي از پارادايم­هاي نوظهور پساساختا­رگرايانه، معرفت‌شناسي ريزومي دلوز مي‌باشد. در زمينه آراء دلوز و يادگيري الكترونيكي براساس نظريه ارتباط­گرايي، به طور جداگانه پژوهش­هايي صورت گرفت. اما آنچه اين پژوهش را از ساير پژوهش­ها متمايز مي­كند بررسي اين مهم است كه، آيا قلمرو جديدي كه دلوز از آن با نام ريزوماتيك ياد مي­كند و به توسط آن مناسبات سنتي بين معلم و فراگير را در نظام درختي به چالش مي­كشد و قلمروزدايي مي­كند، مي­تواند فضاي جديد يادگيري الكترونيكي را مورد حمايت قرار دهد؟ آيا اين دو همديگر را همراهي مي كنند؟ روش‌ها‌: روش اين مطالعه، از نوع تحليل فلسفي و استنتاجي است كه جهت پاسخ به سوال پژوهش (ماهيت ارتباط بين معلم و فراگير درفرايند يادگيري الكترونيكي چيست؟) مورداستفاده قرار گرفت. روش گردآوري اطلاعات، كتابخانه اي–اسنادي است. بر اساس تحليل مفهوم، فهم معتبر از مفهوم و تبيين روشن از معناي يك مفهوم به واسطه توضيح دقيق ارتباط آن با ساير مفاهيم بدست آمد؛ همچنين براساس رويكرد استنتاجي، به دلالت­هاي ماهيت ارتباط بين معلم و فراگير مبتني بر آراء دلوز در فرايند ياددهي-يادگيري در يادگيري الكترونيكي پرداخته و سپس به تحليل فلسفي آنها اقدام گرديد؛ به عبارت ديگر، مفاهيم معرفت ­شناسي ريزوماتيك دلوز و مولفه­ هاي مرتبط با آن از يك سو و مفاهيم يادگيري الكترونيكي مبتني بر نظريه ارتباط­گرايي از سوي ديگر مورد تحليل، تفسير و وضوح بخشي قرار گرفت؛ سپس نسبت ارتباط در يادگيري الكترونيكي با ارتباط ريزوماتيك دلوز مورد بررسي قرار گرفت. يافته­ ها: نخست، مولفه هاي اساسي در معرفت­ شناسي ريزومي دلوز تحليل شد بر اساس يافته­هاي پژوهش، ماهيت ارتباط بين معلم و فراگير مبتني بر آراء دلوز، ريزوماتيكي است؛ يعني ويژگي‌هايي چون پيوند و ناهمگوني، كثرت و چندگانگي، كوچ گرايي، نقشه نگاري و گسست نادلالت­گر ريز‌م را داراست و حكايت از روابطي غيرخطي، افقي و غير سلسله مراتبي، سيال و شكننده، تمركززدا، خودجوش و مولكولي، انبوه و متكثر، منعطف و نفوذپذير دارد. سپس، ماهيت ارتباط در فرايند آموزش مجازي تبيين گرديد. بنا بر نظريه ارتباط گرايي، ارتباط در يادگيري الكترونيكي، ارتباطي است سيستمي و شبكه ­اي كه روابط غيرخطي بين اجزاي سيستم و شبكه برقرار است. طبق اين نظريه، يادگيري الكترونيكي همان، فرايند برقراري ارتباطات اجزاي شبكه با يكديگر است؛ در پايان به ارزيابي ماهيت ارتباط در يادگيري الكترونيكي در نسبت با ماهيت ارتباط مطرح شده در معرفت شناسي ريزوماتيك دلوز پرداخته شد. برهمين اساس تبيين شده است كه، جهت­ گيري ارتباط در يادگيري الكترونيكي همسو با ارتباط ريزوماتيكي دلوز است. نتيجه ­گيري: براساس نظريه ارتباط گرايي، آموزش مجازي همان، فرايند برقراري ارتباطات اجزاي شبكه با يكديگر است؛ لذا جهت­گيري ارتباط الكترونيكي همسو با ارتباط ريزوماتيكي دلوز مي­باشد. از اين­رو روابط ريزوماتيكي دلوز با توجه به قابليت‌هايي كه بر آن مترتب است، نويدبخش ارتباط مطلوب بين معلم و فراگير در عصر يادگيري الكترونيكي است و مي­تواند به عنوان مدلي در جهت رفع برخي از چالش ­هاي نظام آموزشي سنتي برآيد.

Background and Objectives: The aim of this research is study the nature of the relationship between teacher and learner in comprehensive e-learning process with an emphasis on ideas of Deleuze. With the expansion of e-learning, one of the important aspects of change in education is in the field of teaching and learning, including the relation between the teacher and the learner. In the analysis and evaluation of the nature of the relation and its role in human cognition, one of the post structuralist emerging paradigms is Deleuze's rhizomatic epistemology. In the area of Deleuze's ideas and electronic learning based on connectivism theory, separate researches have been done. However, what distinguishes this study from other studies is the assessment of the important fact that whether the new area which Deleuze names rhizomatic and by which means challenges the traditional relationships between the teacher and the learner in the tree system and deterritorializes can support the new atmosphere of electronic learning. Do these two accompany each other? MethodS:The methodology of this study is philosophical analysis and deduction, which were used to answer the research question (What is the nature of the relation between the teacher and the learner in the process of e-learning?). The method of data collection is desk-documentation study. Based on concept analysis, valid understanding of the concept and a clear explanation of its relationship with other concepts was achieved. Moreover, based on deductive approach, the implications of the nature of the relation between the teacher and the learner according to Deleuze's ideas in the process of teaching - learning in e-learning was assessed. Then, these were analyzed philosophically. In other words, Deleuze's rhizomatic epistemological concepts and the related elements on the one hand and the concepts of electronic learning based on connectivism theory on the other hand were analyzed, interpreted and clarified. In the end, the proportion of relation in e-learning to Deleuze's rhizomatic relation was evaluated. Findings: First, basic factors in rhizomatic epistemology of Deleuze were investigated. Based on the findings of this study, the essentialistic of the relationship between the teacher and the learner, according to Deleuze’s opinions, is rhizomatic. This means that it has features such as Interconnection and heterogeneity, pluralism, immigration, mapping, and non-indicative dissociation of rhizome, suggesting nonlinear, horizontal and non-hierarchical, fluid and fragile, decentralizing, spontaneous and molecular, dense and multiplexed, flexible and permeable relationships. Second, the nature of relationship in virtual learning process was illuminated according to the principles of communication theory, which is the new theory of learning in the age of information and communication technology, communication in E-learning is a systemic and network communication that has nonlinear relationships among system components and network.According to this theory, E-learning is the process of network components communicating with each other. At the end, the nature of relationship virtual Learning in relation with, the nature of rhizomatic epistemology of Deleuze was examined Therefore, the orientation of communication in E-learning is in line with Deleuze's rhizomatic relationship. Conclusion: Based on connectivism theory, electronic education is the very process of network elements connecting with each other. Thus, the direction of e-learning is aligned with Deleuze's rhizomatic relation. Thus, Deleuze's rhizomatic relationships with regard to the capabilities it holds, promises the ideal relationship between the teacher and the learner in the E-learning era and can serve as a model to address some of the challenges of the traditional educational system.