رويكرد كنوانسيون حقوق درياها نسبت به مديريت و بهره برداري منابع ژنتيك درياهاي آزاد و تسهيم منافع آن

Approach of the Convention on the Law of the Sea in Relation to Management and Exploitation of Genetic Resources of the High Seas and its Benefits-Sharing

سازوكاربهره برداري از منابع ژنتيك دريايي واقع در منطقه و درياهاي آزاد و تسهيم منافع ناشي از آن ها، از موضوعات مغفول مانده در كنوانسيون حقوق درياها (1982) است. اين نقيصه بعدها در كنوانسيون تنوع زيستي (1992) با شناسايي منابع ژنتيك و در پروتكل ناگويا (2010) با تسهيم منافع ناشي از آن مرتفع شده است. ليكن شناسايي منابع ژنتيك دريايي و تسهيم منافع ناشي از آن، در اين اسناد حداكثر به مناطق دريايي تحت صلاحيت دولت هاي ساحلي محدود هستند. الگوي جديد سازمان ملل متحد براي تسري اين قواعد با در نظر گرفتن بايسته هاي كنوانسيون حقوق درياها در منطقه و درياهاي آزاد با چالش اولويت اصل دسترسي آزاد بر اصل ميراث مشترك بشريت يا برعكس و برخورداري از امتيازها و تبعيت از محدوديت هاي آن ها حسب مورد در اين حوزه مواجه است كه بررسي ابعاد آن، موضوع و هدف اين نوشتار قرار گرفته است. اين مقاله با ابتناي بر روش توصيفي- تحليلي، به اين سوال اصلي پاسخ مي دهد كه رويكرد كنوانسيون حقوق درياها نسبت به بهره برداري از منابع ژنتيك دريايي در منطقه و درياهاي آزاد و تسهيم منافع ناشي از آن ها چيست؟ يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه دو رويكرد كنوانسيون حقوق درياها در اين ارتباط، شامل اصل دسترسي آزاد و اصل ميراث مشترك بشريت هستند كه نسبت به منابع ژنتيك دريايي نيز قابل سرايت و تعميم هستند. انتخاب هر يك از اين رويكردها، موجب برخورداري از امتيازات و الزام تبعيت از مقتضيات آن ها است.

Mechanism ofexploitation of genetic resources in the High Seas and its benefits-sharing is one of the neglected issues in the Convention on the Law of the Sea (1982). Therefore, this issue was later raised in the Convention on Biological Diversity (1992) by identifying genetic resources and Nagoya Protocol (2010) by its benefits-sharing. However, the identification of genetic resources and the its benefits-sharing in these Conventions on the Law of the Sea are limited to areas in jurisdiction of coastal states. New United Nations’ model to address these rules, with the requirements of the Convention on the Law of the Sea in the Area and the High Seas, faces the challenge of giving priority free access and the principle of the common heritage of humanity or vice versa and enjoying privileges and adherence to its constraints in this area, which is the subject and goal of this article. This paper based on descriptive-analytic approach to respond to this question, what is the approach of the Convention on the Law of the Sea to exploitation of genetic resources in the Area and High Seas and the its benefits-sharing? The findings of this research show that the two approaches of the Convention on the Law of the Sea include free access and the principle of the common heritage of humanity, which are also contagious and generalizable to marine genetic resources. Choosing either of these approaches, gives rise to privileges and the necessity to comply with their requirements.