آينده‌پژوهي نيازآبي گندم با الگوهاي سري‌هاي زماني در شرق درياچه اروميه

با توجه به شرايط موجود و چشم‌انداز وضعيت درياچه اروميه، آينده‌پژوهي متغيرهاي برنامه‌ريزي و مديريت آبياري از جمله تبخير و تعرق گياهان زراعي و باغي به‌منظور اصلاح الگوي كشت در شرق اين درياچه از اولويت‌هاي پژوهش كشاورزي است. در اين پژوهش، سري زماني نيازآبي گندم در شانزده منطقه استان آذربايجان شرقي واقع در شرق درياچه اروميه با استفاده از روش پنمن مانتيث فائو 56 و ضرايب گياهي منطقه‌اي تعيين گرديد. طول دوره تحليل 80 سال زراعي از سال 31-1330 تا 97-1396 بود كه داده‌هاي 50 سال (از سال زراعي 31-1330 تا 80-1379) براي الگوبندي، از داده‌هاي 17 سال (از سال 81-1380 تا 97-1396) براي آزمون و از داده‌هاي 13 سال آينده (از سال 98-1397 تا 1410-1409) براي آينده‌پژوهي استفاده گرديد. مناسب‌ترين الگوي سري زماني از بين هيجده الگوي ممكن براي نيازآبي گندم در مناطق با اقليم سرد ازجمله آذرشهر، اسكو، بناب، تبريز، جلفا، مراغه، ملكان، مرند و ميانه به‌صورت اتورگرسيو تلفيقي ميانگين متحرك (0،1،1) و براي مناطق با اقليم فراسرد ازجمله اهر، بستان‌آباد، سراب، شبستر، كليبر، هريس و هشترود به‌صورت الگوي روند نمايي بود. ميانگين نيازآبي گندم در آذربايجان شرقي در 67 سال گذشته 478 ميلي‌متر و در 13 سال آينده 500 ميلي‌متر به دست آمد. يافته‌هاي پژوهش براي اصلاح الگوي كشت در شرق درياچه اروميه، برنامه‌ريزي مناسب آبياري در شرايط آبياري كامل يا كم آبياري و كاهش آسيب‌هاي خشك‌سالي قابل‌استفاده و مفيد است.