پيمان جهاني محيط زيست؛ از قوام نيافتگي منابع تا توسعه‌ي هنجارهاي زيست محيطي ملل متحد

تصويب قطعنامه‌ي مجمع عمومي سازمان ملل متحد تحت عنوان «به سوي پيمان جهاني محيط زيست» در مه 2018، آغاز تحول مهمي است كه در حوزه‌ي حقوق بين‌الملل محيط زيست درحال رخ دادن است. مقاله‌ي حاضر درصدد است با رويكرد توصيفي تحليلي، ضرورت تاكيد بر الزام‌آوري اصول و هنجارهاي زيست محيطي و همچنين چرايي تدوين كنوانسيون ساختاري زيست محيطي در مقابل انبوهي از معاهدات زيست محيطي را بررسي نموده و رويكرد حقوق بشري پيمان را با توجه به رويه‌ي جديد ديوان بين‌المللي دادگستري در محض‌نگري به مقوله‌ي محيط زيست تحليل نمايد. اين مقاله در پايان نتيجه مي‌گيرد كه انجام اصلاحات در بعد هنجاري ضروري بوده و تصويب پيمان گامي موثر در اين راستا توصيف مي‌گردد. همچنين تدوين كنوانسيون ساختاري الزام‌آور ضرورتي انكارناپذير است كه هرچند بر خلاف رويه‌ي معمول يعني نخست بيان قواعد اصلي و اساسي در قالب كنوانسيون‌هاي ساختاري و سپس شكل‌گيري مقررات مختلف ذيل آن، روندي معكوس را طي كرده و قواعد اساسي و پايه، پس از شكل‌گيري هنجارهاي مختلف در حال معرفي شدن است، اما انجام آن اجتناب ناپذير مي‌نمايد. رويكرد انسان محوري سند نيز تاكيدي است بر در هم تنيدگي حقوق محيط زيست و حقوق بشر كه منافاتي با رويه‌ي اخير ديوان ندارد كه بر اساس آن به مقوله‌ي محيط زيست (في نفسه) توجهي خاص شده و مفهوم خسارات محض زيست محيطي جايگزين خساراتي شده است كه با محوريت انسان موضوعيت مي‌يابند.