طراحي تحليل جامعه ‌شناختي هوشمندي زنانه (مكر) در داستان‌هاي عاميانۀ فارسيِ عصر قاجار بر مبناي كتاب ادبيات مكتب‌خانه‌اي

هدف اين مقاله جنسيت‌ زدايي از واژۀ «مكر» در روايات مرد سالارانه، از هوشمندي و چاره‌ انديشي زنان است. اساس كار اين پژوهش، كتاب ادبيات مكتب‌خانه‌اي است كه هفتاد قصۀ عاميانۀ فارسي زمان قاجار را گردآوري كرده است و بازتاب گفتمان فكري _ فرهنگي اين دوره است. از بين اين داستان‌ها بيست‌ودو داستان را كه به موضوع مكر در آن‌ ها بيشتر پرداخته شده است، انتخاب كرده‌ايم. مسئلۀ مقالۀ حاضر آن است كه چرا مكر بيشتر به زنان اختصاص داده شده است و دلايل زنان براي ابراز و اظهار مكر چيست . در اين تحقيق از روش كيفي و فن تحليل محتوا بر اساس نظريه‌ هاي جامعه‌شناختي استفاده شده است. در اين پژوهش پس از بررسي مصاديق مكر در داستان‌ها مشخص شد كه خوانش مردسالارانه و زن‌ستيزانه ، چاره‌گري و زيركي زنان را كه بيشتر فعاليتي واكنشي و طبيعي است، به مكر تعبير مي‌كند درحالي‌كه تدبيرِ مردانه را زيركي مي‌داند.