نگاهي انتقادي به نقش مقام بين المللي بستر دريا در خصوص حفاظت از ميراث فرهنگي زيرآب

Legal Mechanisms for Protecting the Underwater Cultural Heritage in the Area: A Critical Look at the Role of International Seabed Authority

يكي از مسايلي كه كنوانسيون 1982 حقوق درياها به آن پرداخته است، حفاظت از ميراث فرهنگي زيرآب واقع در بستر اعماق دريا (منطقه) است. ماده 149 كنوانسيون نه تنها داراي كاستي ها و ابهام هاي بسياري است بلكه فاقد هرگونه راهكار يا چارچوبي جهت اجراي تدابير مقرر در آن است، به ويژه آنكه «مقام بين المللي بستر دريا» به عنوان ركن صلاحيت دار معرفي نشده است. در كنوانسيون 2001 يونسكو دو سازوكار «گزارش دهي و اطلاع رساني» و «حفاظت» در خصوص اشياء باستاني و تاريخي منطقه پيش بيني شده است و مقام صرفا طرف اطلاع و مشورت قرار مي گيرد، بدون آنكه بتواند در اين زمينه اعمال صلاحيت كند. با توجه به اختيارات گسترده اين سازمان در خصوص اكتشاف و استخراج منابع منطقه و ارتباط تنگاتنگ ميان «فعاليت ها در منطقه» و فعاليت هاي باستان شناسي، سوال اساسي اين است كه نقش مقام در خصوص حفاظت از ميراث فرهنگي زيرآب چگونه است؟ در اين پژوهش تلاش مي شود با رويكردي توصيفي-تحليلي و از رهگذر بررسي و تحليل تدابير و سازوكارهاي مقرر در اسناد يادشده به اين سوال پاسخ داده شود. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه طبق مقررات كنوانسيون هاي 1982 حقوق درياها و 2001 يونسكو، در غياب نقش آفريني موثر مقام، موضوع حفاظت از ميراث فرهنگي زيرآب بر عهده دولت هاي صاحب پرچم گذارده شده است. اين در حالي است كه تصميم هاي اخير اين سازمان گوياي ضرورت عملي بهره مندي و اعمال چنين صلاحيت هايي از سوي آن است.

One of the issues addressed by the UNCLOS is the protection of the underwater cultural heritage in the Area. Article 149 not only has many shortcomings and ambiguities but also lacks any solution or framework for the implementation of the measures provided for therein. The "International Seabed Authority" has not been introduced as a competent organ for the implementation of these measures. The UNESCO's 2001 Convention provides two mechanisms for "Reporting and Notification" and "Protection" for ancient and historical objects and the Authority is merely informed and consulted without being able to exercise competence in this regard. Given this international organization's extensive powers to explore and extract resources of Area and close connection between "Activities in the Area" and archaeological activities, the question is what is the role of the Authority in protecting underwater cultural heritage in the Area? In this research, an attempt is made to answer this question with a descriptive-analytical approach and by examining and analyzing the measures and mechanisms prescribed in documents. The findings show that under the UNCLOS and the UNESCO's 2001 Convention, in the absence of effective role of Authority, the issue of protection of underwater cultural heritage has been left to the Flag-States. In contrast, the recent decisions of this organization indicate the practical necessity of having and exercising such powers by it.