ارزيابي تاثير تكنيك بارش فكري و اسكمپر بر ارتقا خلاقيت مهارت طراحي معماري

Evaluating the impact of Brainstorming and Scamper technique on promoting the creativity of architectural design skills

پيشينه و اهداف: خلاقيت يا آفرينندگي موضوعي بحث­ بر­انگيز در حوزه­ هاي مختلف علمي، به­ ويژه علوم تربيتي و روانشناسي مي باشد. اگر طراحي را به منزله­ ي آفرينش ابتكاري اشكال ممكن از پيش تعيين ­شده، براي دستيابي به اهداف مختلف انساني، در نظر بگيريم، در اين فرايند خلاقيت به عنوان مفهومي چندسطحي، خود ناظر بر فرايندي است كه اگرچه در ذهن انسانها شكل مي­ گيرد، اما در الگو ها، شيوه ­ها و طرح ­هاي معماري نيز نمود عيني پيدا مي كند. در دهه ­هاي اخير بررسي مفهوم خلاقيت، چگونگي عملكرد آن، ميزان تاثيرگذاري بر يادگيري و شيوه­ هاي آموزش­ دهي آن، از اهميت بسياري برخوردار شده است. هدف از اين پژوهش ارزيابي سطوح خلاقيت پايه و تغيير يافته واحد درسي طراحي معماري 3 در ميان دانشجويان كارشناسي معماري بر اساس چهار مولفه ي اصلي آزمون تفكر خلاق تورنس (سياليت، انعطاف­ پذيري، ابتكار و بسط) و تكنيك اسكمپر است. روش‌ها‌: داده هاي مورد نياز اين پژوهش، با استفاده از روش پژوهش آزمايشي، در قالب طرح پيش ­آزمون و پس ­آزمون، از طريق دو شيوه ي پرسشنامه تستي تورنس و اسكيس ترسيمي، در بين دانشجويان معماري دانشگاه آزاد اردبيل در نيمسال دوم سال تحصيلي 2017 -2018 جمع آوري گرديده است. نمونه پژوهش 40 دانشجو را شامل مي­شود كه در دو گروه با اساتيد مجزا دسته ­بندي شده اند. در گام اول با استفاده از پيش­آزمون، سطح خلاقيت دانشجويان در هر چهار بعد مورد سنجش قرار گرفت. سپس جهت تعيين خلاقيت تغييريافته، گروه اول با آموزش رايج مصوب آموزش عالي و گروه دوم با مداخله آزمايشي - از طريق اجراي برنامه آموزش خلاقيت محور (آموزش تكنيك يورش فكري)، در طي 6 جلسه و انجام تمرين هاي مربوطه، مورد آموزش و ارزيابي قرار گرفتند. در گام دوم با استفاده از تكنيك اسكمپر، آزمون اسكيس ترسيمي از هر دو گروه اخذ شد. يافته‌ها: داده­ هاي آماري با دو روش واريانس چندمتغييري و يك­راهه در SPSS تحليل شده ­­است. نتايج حاصل از اجراي روش آزمايشي نشان­دهنده آن است كه تفاوت معني­ داري بين گروه آزمايشي و گروه كنترل (شيوه ي آموزشي رايج و مصوب شده) در سطوح مولفه­ هاي تفكر خلاق تورنس وجود دارد و از بين چهار مؤلفه تفكر خلاق تورنس، در هردو آزمون تستي و طراحي ، بعد سياليت بيش از ساير مؤلفه ها توسط تكنيك هاي آموزش خلاقيت بهبود يافته است. در واقع مي­توان چنين استنباط نمود كه دانشجويان بعد از يادگيري تكنيك­هاي خلاقيت در مرحله پس­ آزمون توانستند تعداد ايده ­هاي بيشتري را مرتبط با موضوع طراحي ترسيم نمايند كه نشان از افزايش سطح سيالي خلاقيت اين گروه بود. هم چنين بر مبناي تحليل داده­ ها، بعد ابتكار، نسبت به ساير مولفه ها در سطح پايين تر قرار گرفته است. نتيجه‌گيري: درحالي­كه آموزش مبتني بر خلاقيت، مهارت­هاي طراحي معماري را افزايش مي­دهد و بر مؤلفه­هاي خلاقيت (سياليت، انعطاف­ پذيري، ابتكار و بسط) تأثير مي­گذارد، شيوه فعلي آموزش مي­تواند اصالت دانش آموزان را تضعيف كرده و روند طراحي را به تقليد سوق دهد. افزون بر اين، در بعد ابتكار به علت تاثيرپذيري آن از عواملي مانند زمان و مكان، تجربه دانشجوها، تمرين كافي و تعامل گروهي، در نظر داشتن هريك از اين مولفه‌ها در تكنيك‌هاي ارزيابي پيشنهاد مي‌شود.

Background and Objectives: Creativity or Innovation is a controversial issue in various scientific fields, especially educational sciences and psychology. If we consider design as an imaginative creation of pre intended possible form of things to achieve different humanistic purpose; in this process, Creativity, as a multilevel concept, can be thought as a process that, although formed in the human minds, but is has also objective appearance in architectural patterns, methods and designs. In recent decades, the creativity concept Investigation, its functions and its influence on learning - as well as the ways of teaching creativity - have become a matter of great importance. The purpose of this research is to evaluate the levels of basic and altered creativity in the architectural design studio (3) course, based on the four main components of Torrance Creativity Thinking Test (Fluency, flexibility, originality and Elaboration) and Scamper tecnique. Materials and Methods: The required data of this research were collected by using the experimental research method in the form of the pre-test and post-test design through both Torrance's test and drawing sketch among the students of Ardabil Azad university in the second semester of the academic year 2017-2018. The research sample consisted of 40 students divided into two groups with two individual instructors. In first step, by using the pre-test, the level of students' creativity in each of 4 dimensions was measured. Then, in order to evaluate altered creativity, the first group was trained by common training - approved in higher education- and the second group instructed and evaluated through the experimental intervention – implementation of creativity training program (Teaching Brainstorming technique) in 6 sessions, by Related exercises. Finally, in second step, by using Scamper technique, drawing sketch test was given to both groups. Findings: Statistical data were analyzed by running both MANOVA and ANOVA techniques in SPSS. The Results obtained from the implementation of the experimental method, showed statistically significant difference between the experimental group and the control group (common and approved method of training) at the levels of Torrance creative thinking components. an‎d among 4 components of Torrance creative thinking, Fluency has been improved by creativity training techniques more than other components in both multiple choice and sketching tests. In fact, it could be deducted that students, were able to draw more ideas related to the subject of design, after learning creative techniques in the post-test step, which showed an increase in the fluid level of creativity of this group. Also, based on data analysis, the originality dimension is at a lower level than other components. Conclusion: While creativity based instruction enhances architectural design skills and impacts on all components of creativity (Fluency, flexibility, originality and Elaboration), the current teaching method not only can undermine the students' originality but also may lead the design process to imitation. In addition, in the originality dimension, due to factors which has influence on it such as time and space, the student's experience, adequate practice and group interaction, it is suggested to consider each of these components in assessment techniques.