بررسي تأثير روش آموزش استقرايي بر نتايج طراحي در درس طراحي معماري 4 (نمونه موردي: دانشگاه خيام مشهد)

The effects of inductive teaching system on design results of architectural design4 (Case study: Khayyam University of Mashhad)

پيشينه و اهداف:هدف دانشكده­ هاي معماري، پرورش نيروي كارآمد جهت سازماندهي فضاي زيستي آدمي مي­باشد، اما متاسفانه شاهد عدم تحقق اين هدف در فضاي حرفه­اي معماري هستيم. اصلي­ترين دليل بروز اين مشكل در تفاوت نياز جامعه ­ي حرفه ­اي با راستاي آموزش معماران و تاثير آن بر ميزان توانايي دانش­آموختگان دانست. در اين راستا لازم است دانشكده ها تلاش كنند نيروهايي تربيت كنند كه متناسب با نياز واقعي جامعه و در جهت برآورده كردن آن نيازها باشند. با توجه به برنامه­ ي آموزش معماري در كشور و سرفصل آموزشي، سهم عمده‌اي از تربيت طراحي دانش‌آموختگان اين رشته، بر عهده‌ دروس 5 گانه‌ي كارگاهي طرح مي‌باشد. بنابراين ارزيابي روش تدريس تك‌تك اين دروس حائز اهميت مي‌باشد. در بخش نخست اين مقاله، مباحث درس طرح معماري 4 به لحاظ اهميت ويژه­اي كه در آخرين سال آموزش آكادميك معماري، داشته و جز نخستين تمرين هاي جدي دانشجو پيش از فراغت از تحصيل مي­باشد، مورد بررسي قرار گرفته و در ادامه، تأثير روش آموزش استقرايي در طرح‌هاي نهايي، در جامعه‌ آماري مورد نظر پژوهش(دانشگاه خيام مشهد) تحليل مي‌شود. فرضيه‌اي كه مطرح مي‌گردد اين است كه روش آموزش استقرايي مي‌تواند منجر به خلق طرح‌هاي واقع‌بينانه، خلاقانه با روابط فضايي صحيح شود كه پاسخگوي اهداف طراحي هستند. روش‌ها‌: نمونه موردي پژوهش با استفاده از روش تحقيق تركيبي بررسي شد. علت انتخاب اين دانشگاه سابقه­ي چندين ساله­ي تدريس يكي از نويسندگان در اين دانشگاه مي­باشد. با هدف انجام پژوهش كاربردي و به روش توصيفي-تحليلي و پيمايش ميداني اطلاعات از طريق پرسش‌نامه‌ بسته، مشاهده و مطالعات اسنادي گردآوري گرديد. روايي پرسش‌نامه‌ها از طريق روش سنجش محتوا و در سه مرحله توسط متخصصين بررسي گرديده و براي سنجش ثانويه اعتبار اطلاعات از روش مثلثي استفاده شد. اطلاعات گردآوري شده توسط تحليل محتوا، نرم افزار Spss و تحليل­هاي قياسي و گرافيكي مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها:يافته­ هاي تحقيق نشان مي‌دهند روش آموزش استقرايي مي‌تواند منجر به خلق طرح‌هاي واقع‌بينانه، با روابط فضايي صحيح كه پاسخگوي اهداف طراحي هستند، ­شود. همچنين اين روش منجر به خلق طرح‌هايي قابل اجراتر مي‌گردد، به ميزان بيشتري از خيال‌پردازي فاصله داشته، بيشتر توانسته‌اند پاسخگوي مسائل سازه‌اي و اجرايي باشند، به اهداف مورد نظر در سرفصل آموزش طرح 4 قرابت بيشتري دارند، بيشتر توانسته‌اند ميان ضوابط و احكام با ايده‌هاي خلاقانه طراحي ارتباط بهتري برقرار نمايند، كيفيت‌هاي فضايي طراحي شده در پروژه‌هاي طراحي شده با روش جزء به كل با موضوع طراحي قرابت بيشتري دارند، بيشتر توانسته‌اند به استانداردهاي فضاهاي عملكرد مورد نظر و روابط فضايي صحيح نزديك باشند؛ اما در عين حال اين طرح­ها مانع پرورش خلاقيت دانشجو طراحي خلاقانه مي‌گردد. نتيجه‌گيري: با تغيير روش آموزش طراحي، در مواردي كه فرضيه تحقيق به آن اشاره داشته است، تغييراتي صورت گرفته كه بر اساس آن مي‌توان براي روش مناسب فرايند طراحي تصميم‌گيري نمود و رابطه معني‌داري ميان متغير وابسته و متغير مستقل تحقيق وجود دارد كه وجود يك ضريب همبستگي خوبي ميان روش آموزش فرايند طراحي و نتيجه‌ طراحي را اثبات مي‌كند. در پژوهش‌هاي آتي مي‌توان به ارائه‌ راهكارهايي جهت رفع ضعف اين روش پيشنهادي در زمينه‌ محدودسازي دانشجو در پرورش خلاقيت با روش‌هاي تكميلي پرداخت و مدل­هاي آموزشي جديدتري را پيشنهاد نمود.

Background and Objectives: The main aim of architectural schools is to train professional architectures who can design and organize the living spaces for people. But unfortunately these days most of them have not reach this goal. The most important reason of this issue is that the topics in the architectural schools do not correspond with the needs of professional workplaces. So it is important for the architectural schools to train professional architects who have enough abilities to start working, design and build real places.The 5 courses of architectural design studio are very important in learning system of Iranian architectural Universities. So it is important to analyse different teaching methods and their effects on each of these courses. In the first part of this article, the course programs of architectural design 4 have been analysed. The topics, goals and the steps of each method is explained; and in the following the effect of inductive teaching method has been analysed at Khayyam University of Mashhad as the case study of the research. The hypotheses of the research explore that the inductive teaching method let the students design more creative and rational projects, fulfil the needs of the projects that have correct relations among the spaces. Methods: The case study is Khayam university of Mashhad because one of the researchers of this research has been teaching in this university for many years. The research method is descriptive and analytical and survey research; and information was gathered by a questionnaire, observation and documental studies.The validity of questionnaire is controlled by content validity method and the reliability of the information was controlled by triangular method. The gathered information were analysed with content analysis, Spss software, graphical and deductive analysis. Findings: The results show that inductive teaching system let the students design more rational projects, which fulfil the needs of the projects that have correct relations among the spaces. These projects will be more executive and reach the architectural training goals in the school’s topics, define a better relation between the standards of the project and creative concepts and ideas and finally these projects will have better space quality that correspond with the topic of the design. But this method of teaching design process restricts the student’s creativity. Conclusion: changing the teaching methods architectural schools, changes the design process and the results of the final projects. There is a meaningful relationship between the independent and dependent variable. Because the correlation coefficient between the method of teaching designing process and the final result is good. According to the results of field studies and the research’s background we can claim that there is a relation between the teaching method of design process and the results. Each of the teaching method, according to their goals and topics which they focus on, can be successful in designing a good architectural project that fits the needs and functional conditions In future researchways to alleviate the problems ofthis instructional approach that led to limiting students’ creativity are recommended.