ارائه الگوي مفهومي شناسايي و رتبه بندي ريسك هاي محيط زيستي در شهرك‌ صنعتي (مطالعه موردي: شهرك صنعتي هشتگرد)

مقدمه: شهرك‌هاي صنعتي به عنوان ابزاري مهم و مفيد در توسعه و رشد اقتصادي كشورها مورد توجه بوده اند. شهرك هاي صنعتي سهم بسزايي در درآمد ملي كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه دارند. اما در عين حال مي‌توانند باعث بروز مشكلات محيط زيستي در سطح جامعه گردند. در كشورهاي در حال توسعه مشكلات محيط زيست يكي از مهم ترين چالش هاي اصلي مديريت شهرك‌هاي صنعتي است. در اين مطالعه به شناسايي و ارزيابي مشكلات محيط زيست و رتبه‌بندي آن‌ها در شهرك‌هاي صنعتي پرداخته شده است. هدف از اين مطالعه تعيين الگوي مفهومي ارزيابي ريسك هاي محيط زيست درشهرك هاي صنعتي بود. روش كار: دراين مطالعه؛ با استفاده از نظر خبرگان و منابع در دسترس ريسك‌هاي محيط زيست مرتبط با شهرك هاي صنعتي شناسايي شد. سپس احتمال وقوع، شدت تاثير و قابليت شناسايي هر ريسك تعيين گرديد. در اين پژوهش شاخص هاي محيط زيستي در پنج بخش اجتماعي، فرهنگي، بيولوژيكي، اقتصادي، فيزيكي شيميايي دسته‌بندي شد. بر اساس دسته بندي انجام شده پرسشنامه اي براي تعيين مقايسات ذوجي تدوين شد. براي تعيين روابط بين معيارها از تكنيك DEMATEL و براي تعيين وزن اهميت آن ها از روش تحليل شبكه استفاده شد. جهت بكارگيري رويكرد تركيبي DANPFMEA در يك مطالعه موردي به ارزيابي ريسك هاي محيط زيست در يكي از بزرگترين شهرك هاي صنعتي پرداخته شده است. شهرك صنعتي هشتگرد از حدود 8 هزار نفر در 100 واحد توليدي و صنعتي فعال تشكيل شده است. در اين مطالعه تمام واحدهاي فعال شهرك توسط يك چك ليست مورد بررسي قرار گرفت و خطرات محيط زيست در انها شناسايي و ليست گرديد. سپس بصورت نمونه برداري خوشه اي تصادفي در اين بخش تحقيق 82 واحد صنعتي از بين 100 واحد صنعتي فعال آن انتخاب و در مطالعه شركت داده شده است. يافته ها: بررسي روابط دروني ميان متغييرها نشان داده است معيار هاي فرهنگي و اقتصادي از بيشترين تاثيرگذاري برخوردار هستند. از سوي ديگر معيار بيولوژيكي نيز از ميزان تاثيرپذيري بسيار زيادي برخوردار است. نتايج تحليل شبكه نشان داد كه شاخص »سهم پايين سرمايه گذاري محيط زيست « از معيار اقتصادي با وزن نرمال 0.080 از بيشترين اهميت در بين ساير شاخص‌هاي تعريف شده برخوردار است. نتيجه گيري: تعيين مدل هاي مفهومي در فرايندهاي ارزيابي ريسك محيط زيست اين امكان را ايجاد مي كند كه معيارها و شاخص هاي اثر گذار در فرايند ارزيابي به صورت كامل مورد بررسي و تحليل قرار گيرد. هم چنين در اين فرايندها با توجه به تعيين وزن تاثير و روابط علي و معلولي آن مي توان برنامه هاي موثري رادر كنترل ريسك هاي محيط زيست داشت.