مقالۀ ترويجي حق نسخه‌برداري كتابخانه‌ها در ايران و فرانسه و تعدي از آن با نگاهي بر آيين‌نامة حفظ و نگهداري اسناد و مدارك دفاع مقدس

(The Duplication Right for Iranian and French Libraries and Its Violation (A Glance at the Regulations of the Preservation of the Documents and Evidences of the Holy Defense) (Promotional article

درحالي ‌كه تهية رونوشت از آثار فكري توسط كتابخانه­ هاي عمومي با هدف نگهداري و حفاظت از اين آثار به‌عنوان يكي از استثنائات حق نشر و تكثير در قوانين مرتبط با مالكيت فكري ايران مغفول واقع شده بود، «آيين­ نامة حفظ و نگهداري اسناد و مدارك دفاع مقدس» كه در دي‌ماه 1397 در روزنامة رسمي منتشر شد، به‌ عنوان نخستين مقرره در نظام حقوقي كشورمان نسخه‌برداري با هدف مذكور را تحت شرايطي خاص و به ‌صورت نسخه ­برداري الكترونيكي توسط دستگاه­هاي اجرايي و نهادهاي وابسته به آن­ها نظير نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور الزامي دانسته و حتي رونوشت اسناد تهيه شده را در حكم اسناد طبقه ­بندي شده قرار داده است. كتابخانه ­هاي عمومي فرانسه نيز به‌موجب قانون مالكيت فكري اين كشور (اصلاحية سپتامبر 2018) با مقاصدي همچون حفاظت از آثار علمي، قادر به تهية رونوشت از آثار مذكور هستند. شايان ذكر است حق نسخه ­برداري كتابخانه­ ها در هر دو كشور مورد مطالعه، شرايط خاصي داشته و نظر به جرم ­انگاري عدم رعايت ضوابط جواز نسخه­ برداري در اين نظام­هاي حقوقي، مواردي چون عدم رعايت كميت قانوني در نسخه­ برداري و يا تهية رونوشت با اهداف سوداگرانه توسط كتابداران مي تواند مسئوليت كيفري مباشر، كتابخانه و يا هر دو را به‌صورت همزمان در پي داشته باشد. روش اين پژوهش، توصيفي ـ تحليلي و هدف اصلي از آن، تبيين حقوقي امكان نسخه ­برداري از آثار توسط كتابخانه­ ها و بررسي نحوة ايجاد مسئوليت كيفري براي اين اشخاص حقوقي در صورت تعدي از اين حق است.

The right of duplication of scientific works aiming at preserving them by public libraries as an exception in copyright and publication was neglected in the laws of the Iranian intellectual right. The “Regulations on the Preservation of Documents and evidences of the Holy Defense” published in the official gazette in December 2018, as the first bylaw in the legal system of the country, considered that the right of electronic duplication, under certain circumstances, are permissible for executive systems and related bodies of the public libraries. The copies of the documents are supposed to be kept as classified documents. According to the French Intellectual Property Law (September 2018), French public libraries can make copies of scientific works aiming at the protection of these works. It is worth mentioning that the right to duplicate a library copy of the works is permitted under certain conditions in both countries. As disregarding these provisions are regarded as law-breaking deeds, any kind of unauthorized duplication or making copies for commercial purposes by the librarians can be a criminal deed by the doer or by the library, or both. This is a descriptive-analytical research whose main purpose is to clarify copyright for libraries, and to explain the legal liabilities of disregarding the provisions.