ارزيابي و مقايسه ذخاير كربن ‌آلي و نيتروژن خاك مراتع و مزارع گندم مجاور در موقعيت‌هاي مختلف شيب دامنه (مطالعه موردي: مراتع كوهستاني كرمانشاه)

Soil Organic Carbon Stocks and Nitrogen Content Comparison in Different Slope Positions in Native Grasslands and Adjacent Cultivated Soils (Case Study: Kermanshah Mountain Rangelands, Iran)

افزايش گازهاي گلخانه‌اي اتمسفر به‌ويژه دي‌اكسيدكربن در اثر مصرف سوخت‌هاي فسيلي موجب افزايش دماي كره زمين شده ‌است. توقف اين روند فقط با كاهش مصرف اين سوخت‌ها و يا ذخيره كربن ‌آلي در خاك امكان‌پذير است. پوشش گياهي كره زمين شامل جنگلها، مراتع و اراضي كشاورزي با جذب و ذخيره كربن نقش مؤثري در كاهش گازهاي گلخانه‌اي دارد. اين مطالعه به¬منظور بررسي تأثير ميزان شيب و موقعيت دامنه و نيز كاربري اراضي بر ميزان ذخاير كربن‌ آلي در يك منطقه كوهستاني واقع در ارتفاعات زاگرس مياني در كرمانشاه انجام شد. نتايج بيانگر تأثير معني‌دار شيب و كاربري زمين بر مقدار زيست‌توده، ميزان ذخاير كربن‌ آلي و نيتروژن خاك است. مقايسه شيب‌هاي مختلف مرتعي نشان داد كه موقعيت پاي¬‌دامنه با كمترين شيب (20 تا 30 درصد) بيشترين ميزان ذخيره كربن ‌آلي، درصد نيتروژن خاك و زيست‌توده فوقاني را داشت. حضور درختان پراكنده در مرتع در موقعيت شانه¬دامنه موجب افزايش توانايي اين موقعيت در ذخيره‌سازي كربن ‌آلي خاك در مقايسه با دامنه مشابه بدون درختان شده كه احتمالاً در اثر افزوده‌شدن هوموس و يا مراقبت تاج آنها از گونه‌هاي علفي زيراشكوب درختان است. مقايسه گندمزار با مرتع مجاور با شيب يكسان بيانگر افزايش معني‌دار (0/05>P) ميزان كربن ‌آلي و درصد نيتروژن كل در خاك مرتع است.

Global warming has been largely driven by increasing atmospheric GHG (Green House Gasses), particularly carbon dioxide caused by fossil fuels burning. The current trend can not be stopped except by reducing fossil fuel consumption or storing organic carbon in soil or earth's biological systems such as forests, rangelands and agricultural systems. This study was conducted to determine the effect of slope position as well as land use effect on organic carbon storage and nitrogen content in a mountainous area in the middle of Zagros chain mountain ranges in Kermanshah. The results showed that slope position has significant effect on aboveground biomass, SOC (Soil Organic Carbon) and Soil Nitrogen Content (SNC). Comparison of different rangeland slopes showed that the lowest slope position (20-30%) had the highest amount of SOC, SNC and aboveground biomass. The presence of scattered trees in the shoulder position added significant amount of soil organic carbon and total nitrogen content to the soil beneath the trees, resulting from the input of tree litter and positive effect of trees canopy on herbaceous layer. Comparison of natural rangeland in all slope positions and adjacent cropland showed higher amount of SOC and SNC in grasslands. Comparison of croplands and adjacent rangelands with the same slope shows a significant increase in organic carbon content (P>0.05) and soil nitrogen percentage in the rangelands. This situation is also seen in other rangeland slope classes.