پديد آورندگان :
سليماني, مسعود دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا , حمزه, سعيد دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا , پاپي, رامين دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا
كليدواژه :
تحليل سلسله مراتبي و پهنه بندي , سامانه اطلاعات جغرافيايي , مناطق خشك و نيمه خشك , پهنه بندي و منابع آب
چكيده فارسي :
در چند دهه گذشته وقوع تغييرات اقليم و به تبع آن، كاهش نزولات جوي و نيز افزايش جمعيت در مناطق مختلف كشور باعث افزايش تقاضاي آب براي مصارف گوناگون نظير آشاميدن، كشاورزي، صنعتي و غيره شده كه اين مهم سبب روي آوردن به بهره برداري بي رويه از منابع آب زيرزميني و افت شديد آن شده است. تكنيك تغذيه مصنوعي به عنوان روشي براي جبران كسري حجم آب هاي زيرزميني به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك مورد استفاده قرار مي گيرد. مكان يابي مناطق مناسب قبل از انجام عمليات تغذيه مصنوعي مي تواند سبب بهبود بازده طرح و نتيجه بخش بودن آن شود. با نظر به معضلات موجود در ارتباط با كاهش منابع آب زيرزميني در استان تهران، به دليل افزايش روزافزون جمعيت و گسترش صنعت و كشاورزي، اين مطالعه به شناسايي و پهنه بندي مناطق مناسب براي تغذيه مصنوعي آب هاي زيرزميني در استان تهران پرداخته است. سامانه اطلاعات جغرافيايي مي تواند در تعيين مناطق مناسب براي تغذيه مصنوعي با دقت بيشتر و زمان كمتر نتايج بهتري ارائه دهد. بدين منظور، در پژوهش حاضر از تلفيق سامانه اطلاعات جغرافيايي و روش Fuzzy AHP براي وزن دهي و تلفيق معيارهاي موثر در تغذيه مصنوعي نظير عمق و تغييرات تراز آب زيرزميني، بارش، تراكم زهكشي، ارتفاع و شيب زمين، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، خصوصيات زمين شناسي و كاربري اراضي استفاده شده است. پس از بررسي نظرات كارشناسان پيرامون مقايسه دودويي معيارها و تعيين ارجحيت آن ها نسبت به يكديگر مطابق با روش AHP، خصوصيات هيدرولوژيكي به عنوان موثرترين معيار در رابطه با هدف پژوهش شناسايي شدند. نتايج به دست آمده حاكي از آن است كه 6.2 درصد از مساحت كل منطقه براي اجراي طرح تغذيه مصنوعي آب هاي زيرزميني بسيار مناسب و 15.75 درصد مناسب است. مناطق بسيار مناسب عمدتا در قسمت هاي شرقي استان قرار گرفته اند كه داراي سازندهاي زمين شناسي مناسب، فاصله كم تا رودخانه، كاربري غالب مرتعي و كشاورزي هستند و همچنين، سطح عمق آب زيرزميني در آن ها بسيار پايين بوده و روند نزولي داشته است.
چكيده لاتين :
The climate change over the past few decades, and consequently decrease in the precipitation, along with the population growth in different regions in Iran have led to an increase in demand for water for domestic agricultural, industrial, etc. consumption. This has led to uncontrolled exploitation of groundwater resources, causing severe decrease in the groundwater level. Artificial recharge technique is one of the methods to compensate for the groundwater deficit, especially in arid and semi-arid regions. Selection of suitable sites before artificial recharge can help improve the efficiency of the project and ensure its success. Having in mind the problems related to decrease in groundwater resources in Tehran due to the increasing population and the expansion of industry and agriculture. This study aims to identify and zoning of regions that are suitable for artificial recharge of groundwater in Tehran Province. The GIS can help determine such regions more precisely, faster, and with better results. For this purpose, the present study integrated GIS and Fuzzy AHP to weigh and combine factors that play a positive role in artificial recharge, such as the depth and changes in the groundwater level, precipitation, drainage density, elevation and land slope, distance from fault, distance from river, geological properties, and land use. After investigating the views of experts about the binary comparison of the criteria, and prioritizing them using AHP, it was found that the hydrological properties were the most effective criteria for the subject under study. Results indicated that 6.2% and 15.75% of the entire area of the region under study are very suitable and suitable for artificial recharge of groundwater, respectively. Very suitable regions are mostly located in the east of the province, with suitable geologic formations, short distance from river, and predominant rangeland and agricultural land use. They also, have a very low and decreasing groundwater level.
