بررسي روند پيشروي خندق هاي دائمي در حوزه آبخيز خرم بيد استان فارس

Investigation of permanent gullies extension trend in Khorrambid Watershed, Fars Province

فرسايش خندقي يكي از بارزترين انواع فرسايش آبي است و به عنوان يكي از مهمترين و مخرب ترين شكل تخريب زمين و هدررفت خاك در سراسر جهان شناخته شده است. به همين دليل، ضرورت شناخت دقيق عوامل موثر بر گسترش اين نوع فرسايش به شدت احساس مي شود. از سوي ديگر، مديريت و كنترل فرسايش خندقي نيازمند شناخت عوامل موثر بر گسترش آن ها است. به اين منظور، پژوهش حاضر با اندازه گيري ميزان پيشروي طولي خندق هاي دائمي در دوره زماني 13 ساله (1396-1383) و تعيين عوامل موثر بر آن ها در حوزه آبخيز خرم بيد، واقع در شمال استان فارس اقدام كرده است. نتايج نشان داد، به طور متوسط افزايش طول خندق هاي منتخب در اين دوره 21.67 متر بوده است. اين آمار بيانگر آن است كه در طول اين دوره، خندق هاي منتخب در هر سال 1.67 متر پيشروي طولي داشته اند. همچنين، با استفاده از نرم افزار SPSS (نسخه 16) و انجام رگرسيون چند متغيره پس رونده، مشخص شد، ميزان پيشروي طولي خندق هاي دائمي در اين منطقه تابع دو متغير درصد خاك لخت و هدايت الكتريكي عصاره اشباع مي باشد. بنابراين، لازم است، راه كارهاي مديريتي افزايش مقاومت خاك در برابر فرسايش، شامل: افزايش پوشش گياهي سازگار و مقاوم با شرايط طبيعي منطقه و قرق به منظور احياء پوشش گياهي در اولويت برنامه هاي مديريتي و اجرايي قرار گيرد و توجه بيشتري به كنترل فرسايش در پيشاني خندق ها شود.

Gully erosion is one of the main types of water erosion and is known as one of the destroying forms of land degradation and soil loss in the world. Therefore, knowing the most effective factors on extending this type of erosion is utmost important. Beside, management and control of gully erosion require knowing the most effective factors on gullies extension. So, the present study was performed to determine the most effective factors on gullies in Khorrambid Watershed, North of Fars Province through measuring the permanent gullies during 13 years (2004-2016). Results showed that the average of gully length extension was 21.67 m throughout this period. This data indicated that the length of gully extension was 1.67 m per year. Further, it is determined that the length expansion of permanent gullies in this region was a function of bare soil and saturated electrical conductivity, using SPSS and backward multivariable regression. In conclusion, it is suggested different management solutions to increase the soil resistance against the erosion be prioritized in management and implementation plans such as increasing adoptable cover vegetation for the natural condition of the region and exclude the area to restore vegetation cover and pay more attention to control erosion in gully head cuts.