تحليل بازار محلي مبادلات منابع آب زيرزميني در حوزه آبخيز الشتر

Local market analysis of groundwater resources exchange in Alashtar Watershed, Iran

آب هاي زيرزميني مهمترين منبع آب شيرين جهان شناخته مي شوند. در كشور خشك و نيمه خشك ايران عدم تطابق نياز مصرف با زمان بارش ها در كنار تغيير اقليم باعث افزايش تقاضاي آب هاي زيرزميني شده است. برداشت هاي بي رويه از آب هاي زيرزميني در حوزه آبخيز الشتر، سطح آب در آبخوان اين دشت را به شكل قابل توجهي كاهش داده، منابع آب اين منطقه را با بيلان منفي مواجه كرده است. با توجه به محدوديت ذاتي منابع آب كشور و افزايش شكاف بين عرضه و تقاضاي آب، به كارگيري ابزارهاي اقتصادي و برقراري بازار آب براي تخصيص بهينه آب هاي زيرزميني يك ضرورت است. بر همين اساس، اين پژوهش به منظور تعيين قيمت بازاري آب هاي زيرزميني و با هدف شناسايي دقيق بازارهاي محلي آب هاي زيرزميني و نيز سنجش ديدگاه بهره برداران محلي بازار آب در مورد برخي از راهكارهاي تقويت بازار طراحي و اجرا شده است. جامعه آماري در اين پژوهش، تمامي بهره برداران روستايي، همان برداشت كنندگان اصلي آب هاي زيرزميني حوضه بوده كه در خريد و فروش اين منابع مشاركت دارند. استناد به روش قيمت هاي بازاري مستخرج از پيمايش هاي ميداني در محدوده مطالعاتي، ميانگين قيمت هر متر مكعب آب زيرزميني 1.749 ريال و ارزش اقتصادي كل آب هاي زيرزميني 555.307.500.000 ريال برآورد شد. نتايج نشان داد كه در 103 روستا بازاري براي خريد و فروش آب هاي زيرزميني وجود دارد. همچنين، از بين روستاهاي داراي بازار محلي آب زيرزميني، 76 درصد روستاها با ايجاد تشكل هاي مردمي و شوراي تنظيم آب و 43 درصد روستاها با تشكيل تابلوي اعلانات براي تسهيل خريد و فروش آب هاي زيرزميني موافقت خود را اعلام كردند.

Groundwater resources are the most important source of fresh water in the world. In Iran which is located in the arid and semi-arid region, mismatch of consumption needs with rainfall time along with climate change has increased the demand for groundwater. Excessive extraction of groundwater in the Alashtar Watershed reduced the water level in the aquifer of the plain and water resources of this area have faced a negative balance. Due to the inherent limitations of the country's water resources and increasing the split between supply and demand, the use of economic instruments and the establishment of the water market for optimal allocation of groundwater is a necessity. Accordingly, this study in order to determine the market price of groundwater with the aim of accurately identifying the local markets for groundwater and also measure the views of local water market operators about some of the strategies for advance the water market designed and implemented. The statistical population in this research was all rural exploiters are the main reservoirs of groundwater in the basin who contribute to the buy and sale of these resources. Regarding market prices in the study area, the average price of groundwater was 1,749 Rials per cubic meter, and the total value of groundwater was estimated as 555,307.5 Milion Rials. The results showed that in 103 villages there is a market for the buy and sale of groundwater. Those villages that have a local groundwater market, 76% of the villages have been established by creating popular organizations and the water regulatory council and 43% of the villages by create a bulletin board agreed to facilitate the buy and sale of groundwater resources.