تخمين دبي رواناب، رسوب و شناخت عوامل ژئومورفومتريك به كمك DTM در حوزه آبخيز بهادربيگ

Estimation of runoff, sediment discharge and rcognition geomorphometric factors using DTM in Bahadorbeyg Basin

در حوزه آبخيز مي توان روابط بين عوامل ژيومورفومتريك و شاخص رسوب را مورد بررسي قرار داد. مدل رقومي زمين (DTM) مشتق از DEM، در دريافت، پردازش ، ذخيره، مديريت و پايش اطلاعات براي سطح حوزه آبخيز توانايي بالايي دارد. به كمك DTM در يك حوزه آبخيز مي توان شاخص رسوب (قدرت رود ، انتقال رسوب و رطوبت زمين) و برخي از عوامل ژيومورفومتريك همچون طول و شيب كلي آبراهه، طول و شيب آبراهه مستقيم، ضريب افت، پيچ و خم و ارتفاع پايين دست آبراهه را محاسبه و به عنوان نقشه ترسيم كند. حوزه آبخيز بهادربيگ با وسعت 216.692 كيلومترمربع در دامنه شمالي الوند استان همدان براي اين مطالعه انتخاب شد. ابتدا رتبه بندي آبراهه در DTM مديريت شد و نقشه شاخص رسوب به همراه نقشه برخي عوامل ژيومورفومتريك (روش درون يابي) براي چهار رتبه با 30 نقطه تمركز ترسيم شد. از تركيب شاخص رسوب با ميانگين دبي رواناب و رسوب ايستگاه هيدرومتري، دو عامل دبي رواناب و رسوب جزيي تحت عنوان تخمين گر نقطه اي پيشنهاد شد. در مدل رگرسيون كامل بين شاخص رسوب (متغير وابسته) و برخي عوامل ژيومورفومتريك به همراه دبي رواناب و رسوب جزيي (متغير مستقل)، روابط آماري معني داري در سطح يك و 2.5 درصد آمد. نتايج نشان داد كه به ترتيب دبي رواناب و رسوب جزيي، شيب آبراهه (كل و مستقيم)، طول آبراهه مستقيم، ارتفاع پايين دست و پيچ و خم آبراهه از مهمترين عوامل موثر بر شاخص رسوب مي باشد. در خاتمه، بر اساس نتايج يك تابع سري زماني (23 و 24 ساله)، روند تغييرات دبي رواناب در حوضه سير نزولي داشت و با دبي رسوب مطابقت نمي كرد.

In a watershed, we can investigate the relationship between geomorphometric factors and sediment index. Digital Terrain Model (DTM) derived from DEM, has a high ability to receive, process, store, manage and monitor information for a catchment area. With the help of DTM in a watershed we can calculate the sediment index (power stream, sediment transport and wetness) and some geomorphometric factors such as total length and slope along drainage, length and slope of straight drainage, drop coefficient, sinuosity and downstream elevation and its mapping. Bahadorbeyg Basin with an area of ​​216.69 km2 on northern pediment slopes of Alvand in Hamedan Province was selected for this study. First, the drainage rating was managed in DTM and the sediment index map along with the map of some geomorphometric factors (interpolation method) with four ranks and 30 focus points. Runoff and sediment discharge factors were proposed as a point estimator from the combination of sediment index with mean runoff and sediment discharge of the hydrometric station. In a complete regression model between sediment index (dependent variable) and some geomorphometric factors along with partial runoff and sediment discharge (independent variables), statistical relationships were significant at the level of 0.01 and 0.025. Results showed that the partial runoff and sediment discharge, the slope along drainage (total and direct), the drainage straight length, the downstream elevation and sinuosity are the most important factors affecting the sediment index, respectively. Finally, according to a time-series function (23 and 24 years old), the variation trend of runoff discharge had downward pattern in the basin and did not match with sediment discharge