تحليل تاريخي قرائات منسوب به ائمه (ع): مطالعۀ موردي آيۀ 33 سورۀ آل عمران

قرائات منسوب به ائمه (ع) در بسياري موارد مشتمل بر زياده‌اي نسبت به متن مصحف رسمي هستند. برخي ماهيت اين قرائات را نه قرآني، بلكه تفسيري شمرده‌اند. مواردي كه نسبت به گونه‌اي تغيير در متن مصحفِ رسمي بيان‌ صريح‌تري دارند نيز گاه از اساس ردّ و گاه به‌گونه‌اي توجيه شده‌اند. در عين‌حال، فارغ از صحت يا عدم صحت انتساب اين قرائات به ائمه (ع)، بررسي زمينه‌هاي تاريخي شكل‌گيري آنها كمك زيادي به تحليل ماهيتشان مي‌كند؛ درنتيجه، مسألۀ اين مقاله تحليل تاريخي اين قرائات است، بدين معنا كه قصد دارد بافت تاريخي شكل‌گيري آنها را مورد بررسي قرار دهد. بدين منظور، به مطالعۀ موردي زيادۀ «آل‌ محمد» در قرائات منسوب به اهل بيت (ع) در آيۀ 33 آل‌عمران پرداخته و نشان داده است كه اين زياده در فضايي كه گروه‌هاي سياسي مختلف براي انتساب مدلول به «آل» در دالّ مركزي «آل‌ محمد» مي‌كوشيدند، درصدد معرفي ذريۀ نبي اكرم (ص) به عنوان مصداق آل‌ محمدِ برگزيده و مصطفاي الهي بوده است. عدم هماهنگي اين زياده با بافت متني‌اي كه در آن درج شده است، و هماهنگي زيادش با بافت موقعيتي رواجش از ديگر سو، مؤيد ماهيت غيرقرآني آن است. . . . . . . . . . . . . .