اقدامات ابوالحسن ابتهاج در ساختار نظام برنامه‌ريزي ايران؛ تحليل از ديدگاه حقوق اداري

ايجاد نظام برنامه‌ريزي براي تحقق بخشيدن به اهداف تعريف شده‌ دولت و محاسبه‌ دخل و خرج مملكت، يكي از مسائل مهم در هر نظام سياسي، حقوقي و اداري است. با ايجاد برنامه‌هاي كلان مملكتي مي‌توان به يكي از اصلي‌ترين اهداف دولت‌هاي مدرن يعني توسعه، دست يافت. كشور ايران داراي سابقۀ نزديك به نيم قرن برنامه‌ريزي است و اولين زمينه‌هاي آن را مي‌توان دوره‌ پهلوي اول دانست؛ اما شخصي كه نظام برنامه‌ريزي در ايران را به مرحلۀ جديدي وارد كرد؛ ابوالحسن ابتهاج بود كه نام وي با سازمان برنامه عجين شده است و اقدامات وي از زواياي گوناگون از جمله مسائل حقوقي قابليت تحليل دارد. سخن اصلي مقاله اين است كه از ديدگاه حقوق اداري، مهم‌ترين اقدامات ابتهاج در ساختار نظام برنامه­ريزي ايران چه بوده است؟ اقدامات وي چه آثار حقوقي داشت؟ سازمان برنامه و بودجه در دوران وي چه تحولاتي را پشت سر گذاشت؟ در اين مقاله، سعي شده است به روش توصيفي-تحليلي و با بهره‌گيري از شواهد تاريخي، اقدامات وي مورد تحليل حقوقي قرار گيرد. مهم‌ترين يافته­ هاي تحقيق آن است كه نخست؛ وي اداره را نهادي مدرن و متكي بر ارزش‌هاي ادارۀ مدرن مي­دانست. دوم؛ اقدامات وي، زمينه­ساز شناسايي اصول حقوق اداري، به­ويژه اصل برابري، تخصص و شفافيت بوده است. سوم؛ نظام ديوان‌سالاري و تغييرات ساختاري كه در سازمان برنامه و بودجه ايجاد كرد، منجر به نتايج عملي شد كه در متن مورد كاوش قرار گرفته است.

no abstract