متافيزيك وجود در مقدمۀ شرح قيصري بر فصوص الحكم

Metaphysics of Being in the Introduction of Qeysari’s Interpretation to the Fosus Alhekam

همواره يكي از مهمترين دغدغه هاي اهل فلسفه و عرفان اسلامي، تامل در خصوص وجود و انحاء و مراتب آن بوده است، تا آنجا كه ايشان، وجود مطلق را موضوع اصلي نظام فكري خود معرفي مي كردند. در عرفان ابن عربي و اخلاف او بويژه داود قيصري نيز كليدي ترين موضوع، وجود است، تا آنجا كه فهم خداشناسي مكتب ابن عربي در سايه ي وجودشناسي آن، امكان پذير است. قيصري در مقدمه ي شرح خود بر فصوص الحكم ابن عربي، وجود را چونان حق و حقيقت قلمداد مي كند و تلقي متافيزيكي سنتي از وجود صرفا چونان كلي ترين و انتزاعي ترين مفاهيم را نمي پذيرد بلكه علاوه بر اين، وجود را واقعي ترين حقيقت و معني بخش همه ي موجودات تلقي مي كند. از سوي ديگر، اين حقيقت، يعني وجود، را نه محدود به طور عقل و ظرف وجود ذهني مي داند و نه صرفا متعين در ظرف وجود خارجي، بلكه آن را فراتر از طور عقل و ظرف ذهن دانسته و بر اين باور است كه وجود چونان حق و حقيقت، جز براي خداوند، بر كسي معلوم نيست. در جستار حاضر، بر آنيم تا با توجه به نوشته هاي عرفاني قيصري بويژه در مقدمه ي شرحش بر فصوص الحكم، به تبيين هاي متافيزيكي او از وجود و تلقي اش از آن، به مثابه حق و حقيقت توجه كنيم و نشان دهيم كه نظام وجود شناسانه ي قيصري در تلقي خاصي كه از وجود ارايه مي كند، به مانند ديگر عرفاي مسلمان، چون ملاصدرا، از نظام متافيزيكي سنتي، بويژه در قالب ارسطويي آن، فاصله مي گيرد.

Abstract: One of the most important concerns for Muslim philosophers and mystics was the question on Being (Wojud) and its degrees. They regard absolute being as the main subject of their thoughts. This is also the basis of thought in the Ibn Arabi’s mysticism and his successors. Qeysari regard Being (Wojud) as Truth. He does not accept the metaphysical approach to being as most abstract concept. In his view, being is most real and meaningful section of everything. On the other hand, Qeysari does not regard Being (Wojud) as something that we can understand it rationally. In addition, he does not regard being (Wojud) as something only restricted in natural world. In his view, Being (Wojud) is beyond our rational faculties, and its reality is obvious only for God. In this article, we, according to Qeysari’s mystical writings especially his introduction in interpretation to the Fosus Alhekam, will try to survey Qeysari’s metaphysical explorations on Being (Wojud) and his approach on it as Truth. We will show that Qeysari, like other Muslim mystics as Mulla Sadra, distance from traditional Aristotelian metaphysics.