افزايش دقت نمونه‌برداري از رواناب و رسوب مخازن كرت‌هاي فرسايش

Sampling accuracy of runoff and sediment from erosion plot tanks using bucket

يكي از روش‌هاي مطالعه فرسايش و حفاظت خاك، استفاده از كرت‌هاي فرسايش است كه با ابعاد مختلف و در عرصه‌هاي طبيعي و يا در آزمايشگاه‌ها ايجاد مي‌شوند. خطاهاي فاحش در زمان نمونه‌برداري از مخلوط رواناب و رسوب مخازن انتهاي اين كرت‌ها و نتيجه‌گيري‌هاي غلط از آزمايش‌هايي كه در اين كرت‌ها صورت مي‌گيرند، امور رايجي است كه بايد از آن‌ها اجتناب كرد. تحقيقات كمي در رابطه با نحوه نمونه‌برداري از اين مخازن و كاهش خطاهاي ناشي از آن صورت گرفته است. در اين تحقيق، به بررسي افزايش دقت نمونه‌برداري با قرار دادن سطل در مخزن و روش استفاده از بطري پرداخته شد. به اين منظور، پس از تهيه دو مخزن 220 ليتري، با ايجاد غلظت‌هاي به‌ترتيب پنج، 10 و 20 گرم در ليتر در مخزن اول و انتقال محلول حاصل به مخزن دوم كه در ارتفاع پايين‌تري از مخزن اول قرار گرفته، با قرار دادن سطل 20 ليتري در زير لوله وارد كننده محلول در مخزن دوم، اقدام به تله‌اندازي ذرات درشت‌دانه شد. محتويات سطل در آزمايشگاه پس از خشك شدن به‌طور جداگانه توزين شدند. با مخلوط كردن محلول مخزن دوم، اقدام به نمونه‌برداري به وسيله بطري‌هاي يك ليتري به تعداد سه تكرار براي هر غلظت شد. نمونه‌برداري‌هاي فوق بدون قرار دادن سطل به­‌عنوان شاهد نيز صورت گرفت. بررسي معني‌دار بودن اثر غلظت‌ها بر مقدار خطا با تجزيه واريانس طرح آزمايشات بلوك‌ تصادفي صورت گرفت. نتايج نشان داد كه بين غلظت‌هاي به‌دست آمده در آزمايش با سطل و بدون سطل اختلاف معني‌داري در سطح يك درصد وجود دارد. در حالت بدون سطل خطاي نمونه‌هاي پنج، 10 و 20 گرم در ليتر به ترتيب 63.13، 78.40 و 73.97 درصد و در حالت استفاده از سطل به ترتيب 15.90، 15.07 و 4.83 درصد بودند. متوسط خطا در هر سه غلظت در حالت بدون سطل 71.83 درصد و در حالت استفاده از سطل 11.93 درصد بود

Using erosion plots is a way to research on soil erosion and conservation that with different dimensions, which are constructed in the natural arenas or in laboratories. Mistakes and false conclusions are common task that should be avoided when sampling runoff and sediment from the tanks of these plots. A few researches have been done on the ways of sampling from these tanks and reducing the errors. In this study, the accuracy of sampling was investigated by placing a bucket in the tank and using bottle sampling. For this purpose, two 220 liter tanks were used. In the first tank located at the upper level, concentrations of sediment were prepared for five, 10 and 20 grL-1 and the mixture of runoff and sediment was transferred to the second tank. Coarse particles were trapped by a bucket of twenty liters placed underneath the importer tube in the second tank. The contents of the bucket were weighed in the laboratory after drying. Also, sampling of the second tank contents was carried out after mixing the solution and using one-liter bottles in three replications per each concentration. Sampling was also done without placing the bucket as a witness. The significance of the effect of concentrations on the error value was defined by analysis of variance through a random block design scheme. Results demonstrated that there was a significant difference between the concentrations obtained in the experiment with bucket and without bucket at a level of one percent. Without using bucket, the amount of errors were 63.13, 78.40 and 73.97 percent for 5, 10 and 20 gr.L-1 concentrations, respectively and with using bucket they were 15.90, 15.07 and 4.83 percent. The mean errors in all concentrations were 71.83 and 11.93 percent without and with using buckets, respectively.