شبيه‌سازي تداخل آب شور و شيرين در ناحيۀ اشباع و غير اشباع خاك با استفاده از مدل فيزيكي و عددي HYDRUS-2D

يكي از عوامل تهديدكننده براي منابع آب شيرين، پيشروي آب شور و نفوذ آن به سفرۀ آب زيرزميني است. اين مسئله در مناطق ساحلي و حاشيۀ كويرها اتفاق مي‏افتد و سبب كاهش كيفيت آب شيرين مي‏شود. تبخير از سطح خاك و عمق سطح ايستابي از عوامل تأثيرگذار بر پيشروي شوري و توزيع نمك در ناحيۀ اشباع و غيراشباع به حساب مي‏آيد. در پژوهش حاضر با ساخت مدل فيزيكي به ابعاد 1×1×4 متر شرايط قرارگيري آبخوان شور و شيرين در چهار گراديان هيدروليكي مختلف بررسي شد. هنگام انجام آزمايش از مدل فيزيكي، داده‏هاي رطوبت و شوري برداشت شد و سپس، توزيع شوري در مدل فيزيكي با استفاده از نرم‏افزار HYDRUS-2D به صورت عددي شبيه‏سازي شد. نتايج نشان داد مدل HYDRUS-2D به‌خوبي توزيع رطوبت و شوري را شبيه‏سازي مي‏كند. بيشترين مقدار ريشۀ ميانگين مربعات خطاي نرمال‌شده (NRMSE) براي شبيه‏سازي رطوبت و شوري به‌ترتيب 9.28 و 21.69 درصد بود. نتايج نشان داد الگوي پيشروي و پسروي شوري متفاوت است. در شرايطي كه سطح آب شيرين بالاتر است، در ناحيۀ اشباع مانع از پيشروي آب شور شده و در ناحيۀ غير اشباع تأثير زيادي بر كنترل شوري نداشته است كه دليل آن تبخير از سطح خاك است. در ناحيۀ اشباع، در شرايطي كه سطح آب شور و شيرين برابر بود، سه واحد افزايش شوري در ناحيۀ شور ديده شد و در شرايطي كه سطح آب شور بالاتر بود، 6.5 واحد افزايش شوري در وسط دو مخزن آب شور و شيرين مشاهده شد.