قبله‌يابي بر اساس نجوم عاميانه در اندلس

جايگاه و اهميت قبله در فرايض شرعي مسلمانان موجب‌ شده تا قبله‌يابي در كانون توجه دانشمندان مسلمان قرار گيرد. با ورود مسلمانان به اندلس در سال 93ق كه از نخستين پيامدهاي آن ساخت اولين مسجد در اين شبه‌جزيره بود، قبله‌يابي در اين سرزمين مورد توجه قرار گرفت. تا نيمۀ دوم قرن 3ق كه هنوز روش هاي رياضياتي و ابزارهاي قبله‌يابي رواج نداشت، قبله‌يابي از آگاهي‌هاي نجومي عاميانۀ اعراب پيش از اسلام اثر پذيرفته و برپايۀ مشاهدات طلوع و غروب نجومي تعيين ‌مي‌شد. چگونگي قبله‌يابي منجمان و فقهاي اندلس تا پيش از به كار‌بردن روش‌هاي رياضياتي موضوع اين پژوهش است. نويسندگان با تمركز بر بناهاي كهن اندلس و با تأكيد بر متون كهن و نيز بازگفت و تبيين برخي از تحقيقات اخير اروپايي، به بحث دربارۀ شيوه‌هاي مختلف قبله‌يابي در اندلس پرداخته‌اند. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه در نخستين روش‌هاي قبله‌يابي در اندلس اختلاف‌نظر وجود ‌داشته و قبله‌يابي حاصل از آن‌ها در مقايسه با تعيين قبله از طريق روش‌هاي رياضياتي كه بعدها از سوي منجمان به‌كار گرفته مي‌شد، نتايج دقيقي نداشته‌ است.