نقش طُغاچارنويان در تحولات سياسي ـ نظامي عهد ايلخاني

ايلخانان قلمرو خود را به كمك دو نهاد اداري (ديوان) و امارت اداره مي‌كردند. در رأس نهاد امارت، فرماندهان ارشدي با عنوان نويان قرار داشتند كه از آغاز تا اضمحلال سلسلۀ ايلخاني در وقايع سياسي چون تحولات جانشيني نقش پررنگي ايفا كردند. پيرامون برخي از نويان‌هاي دورۀ ايلخانان چون نوروز و چوپان بحث‌هاي زيادي شده است؛ اما اميراني كمتر شناخته‌شده چون طُغاچار نيز حضور داشتند كه شناخت نقش و عملكرد آن‌ها مي‌تواند ابعاد و اهميت نهاد امارت و نقش آن را در تحولات حكومت ايلخانان روشن‌تر سازد. پژوهش حاضر به روش توصيفي‌ـ تحليلي، به دنبال بررسي و مطالعۀ زمينه‌هاي قدرت‌گيري و عوامل مؤثر بر رفتار سياسي طُغاچارنويان است. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه جايگاه اشرافيت نظامي مهم‌ترين عامل رشد نويان‌ها در ساختار سياسي حكومت ايلخانان بود. طُغاچار به‌عنوان اميري تاج‌بخش دست‌كم در قدرت‌ گرفتن يا از تخت فروافتادن پنج ايلخان (احمد تگودار، ارغون، گيخاتو، بايدو و غازان) نقشي مشهود داشت. الگوي رفتار سياسي اميراني مشابه طُغاچار موجب ايجاد رقابت‌هاي سنگين و پرهزينه ميان نويان‌ها و يورت‌هاي مختلف شد و نبردهاي چهارسالۀ (690ـ 694ق) داخلي بر سر جانشيني از مصاديق بارز اين رقابت‌ها بود.