حديث و طبقه‌بندي آن در رويكردي تاريخي

حديث در حوزۀ علوم اسلامي كمتر به‌عنوان يك فرايند ديده شده است. از مقولۀ روش بودن، از خانوادۀ تاريخ بودن، ساختار مشخص داشتن و قصد ماندگاري از اركان مهم اين فرايند ميراثي در اسلام است. طبقه‌بندي از مباحث اصلي فلسفه علم است و يكي از راه‌هاي تحليل درست تاريخ، توجه به طبقه‌بندي تاريخي است. در علوم تاريخي، آنچه به يك طبقه‌بندي معنا مي‌دهد، صرفاً امكان ذهني و منطقي آن نيست بلكه واقعيت تاريخي نيز نبايد از نظر دور ماند. ازاين‌رو اصلي را با‌ عنوان »لزوم معناداري طبقه‌بندي « تعريف مي‌كنيم و سه طبقه‌بندي »‌موضوعي «‌، »دوره‌اي « و »شيعهاهل سنت « را كه بسيار مورد توجه است، بررسي مي‌كنيم. تقسيم حديث به شيعه و سني از نمونه رايج اين تقسيم‌ها در تاريخ حديث است. به‌طور كلي تبيين روابط بين حديث شيعه و سني، مبتني بر رويكرد تاريخي، اين نتيجه روشن را به دنبال خواهد داشت كه اين طبقه‌بندي، داراي مبناي كاملاً قابل دفاعي در تحليل دقيق تاريخ حديث نيست؛ زيرا آنكه هريك از روابط پنج‌گانه، اعم از اتحاد، واكنش، متن و حاشيه، اقتباس و تمايز تنها با بخشي از احاديث و نه همۀ آن‌ها مرتبط است. طبقه‌بندي مبتني بر واقعيات تاريخي، از منطق قابل‌ دفاع‌تري در تحليل تاريخي حديث برخوردار است.